1. Δεν χρησιμοποιούμε τον όρο "μαρξισμός" υπό την έννοια μιας διδασκαλίας που ανακαλύφθηκε ή παρουσιάστηκε από τον Καρλ Μαρξ ως άτομο, αλλά αναφορικά με τη διδασκαλία που εμφανίζεται μαζί με το σύγχρονο βιομηχανικό προλεταριάτο και η οποία το "συνοδεύει" σε ολόκληρη την πορεία της κοινωνικής επανάστασης. Διατηρούμε, επίσης, τον όρο "μαρξισμός", παρά την τεράστια σπέκουλα και την εκμετάλλευσή που έχει υποστεί από σειρά αντεπαναστατικών κινημάτων.

2. Ο μαρξισμός, με τη μόνη έγκυρη σημασία της λέξης, βρίσκεται σήμερα αντιμέτωπος με τρεις βασικές ομάδες αντιπάλων. Η πρώτη ομάδα είναι οι αστοί, που διατείνονται ότι ο εμπορευματικός-καπιταλιστικός τύπος οικονομίας είναι και ο έσχατος, θεωρούν αυταπάτη την προοπτική της ιστορικής του υπέρβασης από το σοσιαλιστικό τρόπο παραγωγής και, κατά συνέπεια, απορρίπτουν πλήρως τη διδασκαλία του οικονομικού ντετερμινισμού και της ταξικής πάλης. Η δεύτερη ομάδα είναι οι λεγόμενοι σταλινικοί κομμουνιστές, οι οποίοι διακηρύσσουν ότι αποδέχονται τις μαρξιστικές ιστορικές και οικονομικές διδασκαλίες, αλλά διατυπώνουν και υπερασπίζονται, ακόμη και στις αναπτυγμένες καπιταλιστικές χώρες, μη επαναστατικά αιτήματα, αλλά αιτήματα πανομοιότυπα ή ακόμη και χειρότερα από τα πολιτικά (δημοκρατία) και οικονομικά (ανάπτυξη προς όφελος του λαού) αιτήματα των παραδοσιακών ρεφορμιστών. Η τρίτη ομάδα αποτελείται από αυτούς που δηλώνουν οπαδοί της επαναστατικής διδασκαλίας και μεθόδου, αλλά, παρ’ όλα αυτά, αποδίδουν τη σημερινή εγκατάλειψή τους από την πλειοψηφία του προλεταριάτου σε αρχικές ελλείψεις και ανεπάρκειες της θεωρίας και, συνεπώς, υποστηρίζουν ότι αυτές πρέπει να διορθωθούν και να εκσυγχρονιστούν. Αντιμαχόμαστε και τους τρεις - τους αρνητές, τους πλαστογράφους και τους εκσυγχρονιστές - και πιστεύουμε ότι σήμερα οι χειρότεροι είναι οι τελευταίοι.

3. Η ιστορία της μαρξιστικής Αριστεράς, του ριζοσπαστικού μαρξισμού, και, ακριβέστερα, του μαρξισμού, συνίσταται στην αλλεπάλληλη αντίσταση σε όλα αυτά τα "κύματα" αναθεωρητισμού, που καταφέρονται ενάντια σε διάφορες πλευρές της διδασκαλίας και της μεθόδου, αρχής γενομένης από το οργανικά μονολιθικό μόρφωμα που ταυτίζεται με το "Μανιφέστο" του 1848. Σε άλλα κείμενα μπορεί κανείς να βρει την ιστορία των αγώνων στο εσωτερικών των τριών ιστορικών Διεθνών: τους αγώνες ενάντια στους ουτοπιστές, τους εργατιστές, τους ελευθεριακούς, τους ρεφορμιστές και εξελικτικιστές σοσιαλδημοκράτες, τους αριστερούς και συντηρητικούς συνδικαλιστές, τους σοσιαλπατριώτες και σήμερα τους εθνικιστές και λαϊκιστές κομμουνιστές. Μια τέτοια πάλη καλύπτει τέσσερις γενεές και, στις διάφορες φάσεις της, δεν ανήκει σε μια σειρά από ονόματα, αλλά σε μια σαφώς διακριτή και συμπαγή σχολή και, με την ιστορική έννοια, σε ένα σαφώς διακριτό κόμμα.

4. Αυτός ο σκληρός και μακροχρόνιος αγώνας θα έχανε τη σύνδεσή του με τη μελλοντική αναζωπύρωση της επανάστασης, αν, αντί για το δίδαγμα της "αμεταβλητότητας", αποδεχόταν την κοινότοπη ιδέα ότι ο μαρξισμός είναι μια θεωρία "σε διαρκή ιστορική επεξεργασία" και ότι αυτή τροποποιείται με την πάροδο και τα διδάγματα των γεγονότων. Αυτή είναι μονίμως η δικαιολογία για όλες τις προδοσίες που έχουν επισωρευτεί στην εμπειρία μας καθώς και η δικαιολογία για όλες τις επαναστατικές ήττες.

5. Η απόρριψη, εκ μέρους του υλισμού, της ιδέας ότι ένα θεωρητικό "σύστημα" που εμφανίζεται σε μια οποιαδήποτε στιγμή  - ή, ακόμη χειρότερα, εμφανίζεται μέσα στο νου και συστηματοποιείται μέσα στο έργο ενός συγκεκριμένου ανθρώπου, ενός στοχαστή, ενός ιστορικού ηγέτη ή όλα αυτά μαζί - μπορεί να εμπεριέχει ολόκληρη την πορεία της μελλοντικής ιστορίας, τους νόμους και τις αρχές της με έναν αμετάκλητο τρόπο, δεν γίνεται κατανοητή υπό την έννοια του ότι δεν υπάρχουν συστήματα αρχών που μπορούν να παραμένουν σταθερά για ένα μεγάλο διάστημα της ιστορίας. Απεναντίας, η σταθερότητα τους, η αντοχή τους στη φθορά και η αντίστασή τους στις "βελτιώσεις" σημαίνει ότι αυτά αποτελούν βασικό στοιχείο της ισχύος της "κοινωνικής τάξης" στην οποία ανήκουν, του ιστορικού καθήκοντος και των ιστορικών συμφερόντων της οποίας αντανακλούν. Η αλληλοδιαδοχή τέτοιου είδους συστημάτων και σωμάτων θεωρίας και πράξης δεν συνδέεται με την έλευση ανθρώπων που σηματοδοτούν τα διάφορα στάδια κατά τα οποία αυτά εμφανίζονται, αλλά με την αλληλοδιαδοχή "τρόπων παραγωγής", δηλαδή τύπων υλικής οργάνωσης της ζωής της ανθρώπινης συλλογικότητας.

6. Το ότι, επίσης, έχει αναγνωριστεί ως ολοφάνερα λανθασμένο το τυπικό περιεχόμενο αυτών των σωμάτων διδασκαλίας όλων αυτών των αχανών ιστορικών εποχών, δεν αντικρούει, σύμφωνα με το διαλεκτικό υλισμό, την αναγκαιότητά τους για εκείνη την εποχή και, πολύ λιγότερο μπορεί να κανείς να φανταστεί ότι το λάθος θα μπορούσε να είχε αποφευχθεί εάν οι σοφοί ή οι νομοθέτες σκεφτόντουσαν με καλύτερο τρόπο και ότι αυτοί θα μπορούσαν να αντιληφθούν νωρίτερα τα λάθη τους και να τα διορθώσουν. Κάθε σύστημα έχει την εξήγησή και την αιτία του μέσα στον ιστορικό του κύκλο και τα πιο σημαντικά είναι εκείνα που παρέμειναν οργανικά αμετάβλητα στη διάρκεια μακροχρόνιων αγώνων.

7. Σύμφωνα με το μαρξισμό, στην ιστορία δεν υπάρχει μια συνεχής και βαθμιαία διαδικασία όσον αφορά, πρώτα απ’ όλα, το πως οργανώνονται οι παραγωγικοί πόροι, αλλά υπάρχει μια σειρά διαδοχικών αλμάτων που βρίσκονται σε μακρινή απόσταση μεταξύ, τα οποία ανατρέπουν συθέμελα ολόκληρο τον κοινωνικοοικονομικό μηχανισμό. Πρόκειται για αληθινούς κατακλυσμούς, θεομηνίες, ραγδαίες κρίσεις, όπου όλα τα πράγματα αλλάζουν μέσα σε ελάχιστο χρόνο, ενώ για μεγάλο διάστημα όλα παρέμεναν αμετάβλητα, και με τον ίδιο τρόπο συμβαίνουν τα πράγματα στο φυσικό κόσμο, στα άστρα, στο σύμπαν, στη γεωλογία και στην ίδια τη φυλογένεση των ζωντανών οργανισμών.

8. Η ταξική ιδεολογία, καθώς αποτελεί υπερδομή του τρόπου παραγωγής, δεν διαμορφώνεται από την καθημερινή επισώρευση κόκκων γνώσης, αλλά εμφανίζεται μέσα στην τομή μιας βίαιης σύγκρουσης και καθοδηγεί την τάξη που εκφράζει, με μια ουσιωδώς μονολιθική και σταθερή μορφή, σε μια μακρά σειρά αγώνων και αναταραχών έως την κρίσιμη φάση, έως την ιστορική επανάσταση που τη διαδέχεται.

9. Οι ίδιες οι διδασκαλίες του καπιταλισμού, ενώ δικαιολογούν τις κοινωνικές επαναστάσεις του παρελθόντος έως και τις αστικές επαναστάσεις, διατείνονταν ότι από αυτό το σημείο και εξής η ιστορία θα προχωρούσε σε ένα δρόμο βαθμιαίας ανόδου, χωρίς άλλες κοινωνικές καταστροφές, καθώς τα ιδεολογικά συστήματα θα απορροφούσαν με μια βαθμιαία εξέλιξη τη ροή νέων κατακτήσεων τόσο της καθαρής όσο και εφαρμοσμένης γνώσης. Ο μαρξισμός απέδειξε τη σφαλερότητα ενός τέτοιου οράματος για το μέλλον.

10. Ο ίδιος ο μαρξισμός δεν μπορεί να είναι μια διδασκαλία που υποβάλλεται καθημερινά σε διαμόρφωση και αναδιαμόρφωση με καινούργιες συνεισφορές και με την αντικατάσταση "τμημάτων" - κάνοντάς τα να μοιάζουν περισσότερο με μπαλώματα και κουρέλια - επειδή παραμένει ακόμα, μολονότι δεν είναι η τελευταία, μια από τις διδασκαλίες που αποτελούν το όπλο μιας τάξης που την εξουσιάζουν και την εκμεταλλεύονται, μιας τάξης που πρέπει να ανατρέψει τις κοινωνικές σχέσεις και που κάνοντάς το αυτό γίνεται με χίλιους δυο τρόπους ο στόχος των συντηρητικών επιδράσεων των παραδοσιακών σχημάτων και ιδεολογιών των αντίπαλων τάξεων.

11. Μολονότι είναι σήμερα δυνατόν - και μάλιστα από τότε που το προλεταριάτο εμφανίστηκε για πρώτη φορά στο μεγάλο προσκήνιο της ιστορίας - να σχηματίσουμε μια κάποια ιδέα για την ιστορία της μελλοντικής κοινωνίας στην οποία δεν θα υπάρχουν πια τάξεις και, συνεπώς, ούτε πια άλλες επαναστάσεις, πρέπει να υποστηριχθεί ότι κατά τη μακρά περίοδο που θα οδηγήσει σ’ αυτήν, η επαναστατική τάξη θα εκπληρώνει το καθήκον της στο βαθμό που θα δρα χρησιμοποιώντας μια διδασκαλία και μια μέθοδο που παραμένει σταθερή και που είναι παγιωμένη σε ένα μονολιθικό πρόγραμμα, καθ’ όλη τη διάρκεια της τρομερής πάλης, όπου ο αριθμός των οπαδών, η επιτυχία των φάσεων και των κοινωνικών συγκρούσεων παραμένει εξαιρετικά ευμετάβλητη.

12. Έτσι, παρ’ όλο που η ιδεολογική κληρονομιά της επαναστατικής εργατικής τάξης δεν είναι πλέον αποκάλυψη, μύθος, ιδεαλισμός, όπως συνέβαινε με τις προηγούμενες τάξεις, αλλά θετική "επιστήμη", υπάρχει ακόμη ανάγκη για μια σταθερή διατύπωση των αρχών της και, επίσης, των κανόνων της δράσης της, η οποία εκπληρώνει το ίδιο καθήκον και έχει την ίδια αποτελεσματικότητα με τα παλιά δόγματα, τις κατηχήσεις, τις δέλτους, τις διακηρύξεις πίστεως, τα βιβλία πνευματικής καθοδήγησης, όπως ήταν οι Βέδες, το Ταλμούδ, η Βίβλος και το Κοράνι, ή οι Διακηρύξεις Δικαιωμάτων. Τα σοβαρά λάθη, τόσο στη μορφή όσο και στο περιεχόμενο, που περιέχουν αυτοί οι πανδέκτες όχι μόνο δεν εμπόδισαν, αλλά, τουναντίον, σε πολλές περιπτώσεις συνεισέφεραν στην τεράστια οργανωτική και κοινωνική τους ισχύ, που, μέσα στη διαλεκτική της αλληλουχία, στην αρχή ήταν επαναστατική και ύστερα έγινε αντεπαναστατική.

13. Ενώ ο μαρξισμός αποκλείει οποιαδήποτε έννοια αναζήτησης της "απόλυτης αλήθειας" και δεν βλέπει στη διδασκαλία την περιγραφή ενός αιώνιου πνεύματος ή ενός αφηρημένου Λόγου, αλλά ένα "εργαλείο" δουλειάς και ένα "όπλο" μάχης, αξιώνει, πάνω στην κορύφωση της προσπάθειας και στο απόγειο της μάχης, να μην εγκαταλείπεται ούτε το εργαλείο ούτε το όπλο για "επισκευή", αλλά ότι για να νικήσουμε τόσο στην ειρήνη όσο και στον πόλεμο πρέπει να ξεκινάμε κραδαίνοντας καλά όπλα και χρησιμοποιώντας καλά εργαλεία.

14. Μια καινούργια διδασκαλία δεν μπορεί να εμφανιστεί σε οποιαδήποτε ιστορική στιγμή, αλλά υπάρχουν δοσμένες και πολύ ξεχωριστές - καθώς επίσης και πολύ σπάνιες - περίοδοι στην ιστορία, στις οποίες μπορεί να εμφανιστεί σαν μια δέσμη εκτυφλωτικού φωτός και, εάν η κρίσιμη στιγμή δεν αναφαίνεται και το τρομερό φως δεν φανεί, είναι μάταιο να προσφεύγει κανείς σε κεράκια με τα οποία φωτίζεται ο δρόμος για τον ακαδημαϊκό σχολαστικό και τον αγωνιστή με λιγοστή πίστη.

15. Η τάξη των σύγχρονων προλετάριων, που διαμορφώθηκε στις χώρες που γνώρισαν πρώτες τη μεγάλη καπιταλιστική βιομηχανική ανάπτυξη, έβγαλε τις παρωπίδες της λίγο πριν από τα μέσα του περασμένου αιώνα. Η ολοκληρωμένη διδασκαλία στην οποία πιστεύουμε, στην οποία επιθυμούμε και στην οποία πρέπει να πιστέψουμε, είχε από εκείνη τη στιγμή όλα τα φόντα για να διαμορφωθεί και να διαγράψει μια πορεία αιώνων, την οποία πρέπει να την επαληθεύουμε και την επαναδιαβεβαιώνουμε ύστερα από τεράστιους αγώνες. Είτε αυτή η θέση εξακολουθεί να ισχύει ή η διδασκαλία θα αποδειχθεί ψευδής και η διακήρυξη για την εμφάνισης μιας νέας τάξης με το δικό της χαρακτήρα, το δικό της πρόγραμμα και το δικό της επαναστατικό ρόλο στην ιστορία θα αποδειχθεί μάταιη. Συνεπώς, όποιος προσπαθεί να αντικαταστήσει τμήματα, θέσεις και βασικά άρθρα του μαρξιστικού corpus που κατέχουμε εδώ και περίπου έναν αιώνα, ακυρώνει την ισχύ του με χειρότερο τρόπο από εκείνον που τον αποκηρύσσει ολοκληρωτικά και αναγγέλλει την αποτυχία του.

16. Μετά την "εκρηκτική" περίοδο, στην οποία η ίδια η καινοτομία της νέας επαναεπιβεβαίωσης τής προσέδωσε μια ξεκάθαρη και σαφώς προσδιορισμένη μορφή, ακολούθησε, εξαιτίας της σταθεροποίησης της κατάστασης, μια περίοδος που, λόγω του μακροχρόνιου χαρακτήρα της, μπορεί να χαρακτηριστεί - και έτσι πράγματι είναι - από μια ισορροπία στην οποία δεν έχουμε δει βελτίωση και εξέλιξη, αλλά παλινδρόμηση και εκφυλισμό της λεγόμενης ταξικής "συνείδησης". Οι στιγμές που η ταξική πάλη οξύνεται είναι - όπως αποδεικνύει ολόκληρη η ιστορία του μαρξισμού - οι στιγμές που η θεωρία επανακάμπτει για να επιβεβαιώσει λαμπρά τις καταβολές της και την πρώτη ακέραια έκφρασή της: αρκεί να θυμηθούμε την Παρισινή Κομμούνα, την Μπολσεβίκικη Επανάσταση και την πρώτη μεταπολεμική περίοδο στη Δύση.

17. Η αρχή της ιστορικής αμεταβλητότητας των διδασκαλιών που αντανακλούν το καθήκον των πρωταγωνιστριών τάξεων και επίσης των μεγάλων επανόδων στην αρχική αφετηρία, είναι αντίθετη με την κουτσομπολίστικη υπόθεση ότι κάθε γενιά και κάθε εποχή πνευματικού νεωτερισμού μπορεί να υπερνικήσει την προηγούμενη, σύμφωνα με το ανόητο κλισέ της αδιάκοπης γενικής προόδου και άλλες παρόμοιες ανόητες αστικές ιδέες, από τις οποίες λίγοι από εκείνους που φέρουν το όνομα του μαρξιστή είναι πραγματικά απελευθερωμένοι. Αυτή η αρχή ισχύει σε όλες τις μεγάλες περιόδους της ιστορίας.

18. Αυτό εκφράζουν όλοι οι μύθοι και, πάνω από όλα, οι μύθοι για τους ημίθεους ή τους σοφούς που επικοινωνούσαν με το Υπέρτατο Ον. Είναι ανόητο να περιγελάει κανείς τέτοιου είδους αναπαραστάσεις και μόνο ο μαρξισμός έχει ανακαλύψει την πραγματική και την υλική τους υποδομή. Ο Ράμμα, ο Μωυσής, ο Χριστός, ο Μωάμεθ και όλοι οι προφήτες και οι ήρωες που εγκαινίασαν αιώνες ιστορίας των διαφόρων λαών αποτελούν ποικίλες εκφράσεις αυτού του πραγματικού γεγονότος, το οποίο αντιστοιχεί σ’ ένα τεράστιο άλμα στον "τρόπο παραγωγής". Στον παγανιστικό μύθο, η σοφία, δηλαδή η Αθηνά, δεν ξεπροβάλλει από το κεφάλι του Δία, από την υπαγόρευση ολόκληρων τόμων σε χαύνους αντιγραφείς, αλλά από το σφυροκόπημα του εργάτη-θεού Ηφαίστου, που είχε κληθεί για να ανακουφίσει μια ακατάσχετη ημικρανία. Στο άλλο άκρο της ιστορίας και απέναντι στο δόγμα του Διαφωτισμού περί της νέας θεότητας, του Λόγου, πρόβαλλε η κολοσσιαία μορφή του Γράκχου Μπαμπέφ, με την τραχιά θεωρία του, για να πει ότι η φυσική υλική δύναμη οδηγεί πιο μπροστά από το Λόγο και τη γνώση.

19. Δεν λείπουν τα παραδείγματα αναστηλωτών απέναντι σε αναθεωρητικούς εκφυλισμούς, όπως ο ήταν ο Φραγκίσκος αναφορικά με τον Χριστό, όταν ο χριστιανισμός, που εμφανίστηκε για την κοινωνική λύτρωση των ταπεινών, βολεύτηκε μέσα στις αυλές των μεσαιωνικών αρχόντωνη όπως ήταν οι Γράκχοι σε σχέση με τον Βρούτο, και όπως τόσες φορές οι πρόδρομοι μιας ανερχόμενης τάξης έπρεπε να είναι σε σχέση με τους επαναστάτες που αποστάτησαν, κατά την ηρωική περίοδο των προηγούμενων τάξεων: τους αγώνες στη Γαλλία, το 1831, το 1848 και το 1849 και σε αναρίθμητα άλλα γεγονότα σε ολόκληρη την Ευρώπη.

20. Η θέση μας είναι ότι όλα τα μεγάλα πρόσφατα γεγονότα αποτελούν ξεκάθαρες και αδιαμφισβήτητες επιβεβαιώσεις της μαρξιστικής θεωρίας και των προβλέψεών της. Αυτό το αναφέρουμε, πάνω απ’ όλα, για τα σημεία που έχουν προκαλέσει  - για μια ακόμα φορά - μεγάλες αποστασίες από το ταξικό πεδίο και προκαλούν την αμηχανία ακόμη σε εκείνους που θεωρούν τις σταλινικές θέσεις εντελώς οπορτουνιστικές. Αυτά τα σημεία είναι η έλευση των ολοκληρωτικών και συγκεντρωτικών καπιταλιστικών μορφών στο οικονομικό καθώς και στο πολιτικό πεδίο, η διευθυνόμενη οικονομία, ο κρατικός καπιταλισμός, οι ανοιχτά αστικές δικτατορίες και, από την άλλη μεριά, το προτσές της ρωσικής και ασιατικής κοινωνικής και πολιτικής εξέλιξης. Διαπιστώνουμε, επομένως, την επιβεβαίωση της θεωρίας μας καθώς επίσης και τη γένεσή της με μονολιθική μορφή σε μια κρίσιμη εποχή.

21. Όποιος κατορθώσει να αντιπαραθέσει τα ιστορικά γεγονότα αυτής της κοσμογονικής περιόδου ενάντια στη μαρξιστική θεωρία, θα κατορθώσει να αποδείξει ότι αυτή είναι λαθεμένη, εντελώς αβάσιμη και μαζί μ’ αυτήν και κάθε απόπειρα να εξάγει κανείς την κατεύθυνση της ιστορικής πορείας από τις οικονομικές σχέσεις. Ταυτόχρονα, θα κατόρθωνε να αποδείξει ότι σε κάθε φάση τα γεγονότα απαιτούν νέα συμπεράσματα, νέες εξηγήσεις και νέες θεωρίες και, συνεπώς, θα αποδείκνυε τη βιωσιμότητα νέων και διαφορετικών μέσων δράσης.

22. Μια απατηλή διέξοδος από την τωρινή δυσκολία είναι το να παραδεχθεί κανείς ότι η θεωρητική βάση πρέπει να παραμείνει ευμετάβλητη και ότι σήμερα είναι όντως η στιγμή να μπουν νέα κεφάλαια στην ειπωμένη θεωρία και ότι έτσι, με αυτή την ενέργεια του νου, ανατρέπεται η δυσμενής κατάσταση. Αυτό ισοδυναμεί με αληθινή διαστροφή όταν ένα τέτοιο καθήκον το επωμίζονται μικρές ομάδες που η δύναμή τους είναι γελοία και, ακόμα χειρότερα, όταν αυτό προκύπτει από μια ελεύθερη συζήτηση που αποτελεί παρωδία, σε λιλιπούτεια κλίμακα, του αστικού κοινοβουλευτισμού και της περίφημης σύγκρουσης προσωπικών απόψεων, η οποία δεν αποτελεί το πιο σύγχρονο μέσο αλλά μια παμπάλαιη ανοησία.

23. Αυτή τη στιγμή βρισκόμαστε στο κατώτατο σημείο της καμπύλης του επαναστατικού δυναμικού και, συνεπώς, βρισκόμαστε αιώνες μακριά από την εποχή που θα είναι κατάλληλη για τη γένεση γνήσιων ιστορικών θεωριών. Σε μια τέτοια στιγμή, όπου δεν υπάρχει στο εγγύς μέλλον καμία προοπτική μιας μεγάλης κοινωνικής αναταραχής, η πολιτική αποσύνθεση της παγκόσμιας προλεταριακής τάξης δεν είναι μονάχα ένα λογικό στοιχείο της κατάστασης, αλλά είναι επίσης λογικό να υπάρχουν μικρές ομάδες που ξέρουν πώς να κρατούν το οδηγητικό ιστορικό νήμα της μεγάλης επαναστατικής πορείας τεντωμένο σαν ένα μεγάλο τόξο ανάμεσα σε δύο κοινωνικές επαναστάσεις, υπό τον όρο ότι αυτές οι ομάδες δεν επιδεικνύουν καμία διάθεση να διαδώσουν τίποτα καινούργιο και παραμένουν αυστηρά προσηλωμένες στις διατυπώσεις του μαρξισμού.

24. Η κριτική, η αμφιβολία και η αμφισβήτηση όλων των παλιών καθιερωμένων αντιλήψεων αποτέλεσαν καθοριστικά στοιχεία της μεγάλης σύγχρονης αστικής επανάστασης, τα τεράστια κύματα της οποίας κατέκλυσαν τις φυσικές επιστήμες, την κοινωνική τάξη πραγμάτων και τις πολιτικές και στρατιωτικές δυνάμεις, τις οποίες, κατόπιν, προήγαν, αλλά με πολύ μικρότερα εικονοκλαστικά άλματα στην επιστήμη της ανθρώπινης κοινωνίας και της πορείας της ιστορίας. Αυτό ακριβώς ήταν το αποτέλεσμα μιας εποχής μεγάλης αναστάτωσης που βρίσκεται στο μεταίχμιο της μεσαιωνικής εποχής των φεουδαρχών και των γαιοκτημόνων, από τη μια, και του καπιταλιστικού μοντερνισμού, απ’ την άλλη. Η κριτική ήταν το αποτέλεσμα και όχι η κινητήρια δύναμη αυτής της τεράστιας και σύνθετης πάλης.

25. Η αμφισβήτηση και ο αυστηρός έλεγχος της ατομικής συνείδησης αποτελούν εκφράσεις της αστικής μεταρρύθμισης ενάντια στη συμπαγή παράδοση και την αυθεντία της χριστιανικής εκκλησίας, τις οποίες αυτή μετέτρεψε στον πιο υποκριτικό πουριτανισμό, με τον οποίο το λάβαρο της αστικής υποταγής στη θρησκευτική ηθική ή στα ανθρώπινα δικαιώματα προώθησε και προστάτευσε την κυριαρχία της νέας τάξης και την καινούργια μορφή υποτέλειας των μαζών. Η προλεταριακή επανάσταση παίρνει τον αντίθετο δρόμο: η ατομική συνείδηση δεν είναι τίποτα, ενώ η ενιαία κατεύθυνση της συλλογικής δράσης είναι το παν.

26. Όταν ο Μαρξ έγραφε στις περίφημες "Θέσεις για τον Φόϋερμπαχ" ότι οι φιλόσοφοι έχουν εξηγήσει με διάφορους τρόπους τον κόσμο, το ζήτημα, όμως, είναι να τον αλλάξουμε, δεν ήθελε να πει ότι η βούληση για την αλλαγή καθορίζει το ίδιο το γεγονός της αλλαγής, αλλά ότι η αλλαγή καθορίζεται πρώτα από τη σύγκρουση συλλογικών δυνάμεων και μονάχα ύστερα λαμβάνει χώρα η κριτική της επίγνωση από τα ατομικά υποκείμενα. Αυτά τα τελευταία δεν ενεργούν χάρη σε μια απόφαση που ωριμάζει σε καθένα από αυτά, αλλά λόγω των επιδράσεων που προηγούνται της επιστήμης και της συνείδησης. Το δε πέρασμα από τα όπλα της κριτικής στην κριτική των όπλων μετατοπίζει τα πάντα από το νοών υποκείμενο στη μαχόμενη μάζα, ούτως ώστε αυτά τα όπλα να μην είναι μόνο πυροβόλα και κανόνια, αλλά, πάνω απ’ όλα, το πραγματικό όργανο, που είναι η κοινή, ενιαία, μονολιθική και σταθερή διδασκαλία του κόμματος, στην οποία υποτασσόμαστε και με την οποία δεσμευόμαστε όλοι, βάζοντας τέλος σε κάθε κουτσομπολίστικη και φαφλατάδικη συζήτηση.

1. Μια τρέχουσα αλλά μη πρωτότυπη ένσταση, έχωντας ήδη χρησιμοποιηθεί για να δικαιολογήσει τα χειρότερα επεισόδια εκφυλισμού του κινήματος, απαξιώνει τη σαφήνεια και τη συνέχεια των αρχών και μας υποκινεί να "πολιτευτούμε" και να βυθιστούμε στη δραστηριότητα του κινήματος, η οποία θα μας δείξει το δρόμο που πρέπει να ακολουθήσουμε. Μην παίρνετε αποφάσεις με βάση την ενδελεχή αξιολόγηση των κειμένων και το ζύγισμα των προηγούμενων εμπειριών, αλλά προχωρήστε ασταμάτητα στη ζωή της δράσης!

2. Αυτός ο πρακτικισμός είναι μια διαστρέβλωση του μαρξισμού, είτε αναδεικνύοντας την αποφασιστικότητα και το σθένος των ηγετών και των πρωτοπόρων ομάδων σε βάρος των δογματικών ενδοιασμών, είτε όταν ανατρέχουμε σε κάποια "ταξική" απόφαση ή διαβούλευση με την πλειοψηφία, με τον αέρα ότι έχουμε επιλέξει το δρόμο που προτιμούσαν οι περισσότεροι εργάτες, ωθούμενοι από τα οικονομικά τους συμφέροντα. Αυτά είναι παλιά κόλπα, και κανένας προδότης που ξεπουλήθηκε στην κυρίαρχη τάξη δεν έφυγε ποτέ χωρίς να ισχυριστεί, πρώτον, ότι ήταν ο καλύτερος και πιο ενεργός "πρακτικός" υποστηρικτής των συμφερόντων των εργαζομένων και, δεύτερον, ότι ό,τι έκανε οφειλόταν στην έκδηλη βούληση της μάζας των οπαδών του... ή των ψηφοφόρων του.

3. Η αναθεωρητική παρέκκλιση, όπως η εξελικτική, ρεφορμιστική και νομιμοποιητική παρέκκλιση του Μπερνστάιν, ήταν στην πραγματικότητα βαθιά ακτιβιστική και όχι εξαιρετικά ντετερμινιστική. Δεν επρόκειτο για την αντικατάσταση του υπερβολικά φιλόδοξου επαναστατικού στόχου με το ελάχιστο που η κατάσταση επέτρεπε στους εργάτες να επιτύχουν, αλλά για το κλείσιμο των ματιών στο εκθαμβωτικό όραμα του ιστορικού τόξου που έλεγε: το να πετύχουμε αποτελέσματα τώρα είναι το μόνο- ας θέσουμε χαμηλότερους στόχους και ας στοχεύσουμε μάλλον σε άμεσους στόχους που είναι τοπικοί και παροδικοί και όχι καθολικοί, και τότε ίσως είναι δυνατόν να πετύχουμε αποτελέσματα χάρη στη δύναμη της θέλησής μας. Οι συνδικαλιστές υπέρ της βίας, όπως ο Σορέλ, θα έλεγαν περίπου το ίδιο και θα κατέληγαν να κάνουν το ίδιο: οι πρώτοι φιλοδοξούν περισσότερο να αποσπάσουν νομοθετικά μέτρα από το κοινοβούλιο, οι δεύτεροι να επιτύχουν νίκες στους χώρους εργασίας και μέσα στο εμπόριο: και οι δύο όμως γυρίζουν την πλάτη τους στα ιστορικά καθήκοντα.

4. Όλα αυτά, και τα εκατόν ένα άλλα είδη "εκλεκτικισμού", που διεκδίκησαν το δικαίωμα να αλλάζουν μέτωπα και μάλιστα ολόκληρα δόγματα, ξεκίνησαν με μια παραποίηση: ότι μια τέτοια συνεχής προσαρμογή των στόχων και αλλαγή κατεύθυνσης μπορεί να βρεθεί στα γραπτά του Μαρξ και του Ένγκελς. Σε όλο μας το έργο, με τη χρήση άφθονων εμπεριστατωμένων μελετών και παραθεμάτων, αποδεικνύουμε τη συνέχεια της γραμμής, και την έχουμε καταδείξει με παραπομπές σε αποσπάσματα και θεμελιώδεις θεωρίες από τα πιο πρώιμα κείμενα, τα οποία χρησιμοποιούσαν τις ίδιες λέξεις και έβγαζαν τα ίδια συμπεράσματα.

5. Έτσι, ο μύθος των δύο διαδοχικών "ψυχών" του Μαρξ, της νέας και της παλιάς, είναι πολύ ρηχός: η πρώτη δήθεν ιδεαλιστική, βολονταριστική, εγελιανή και, υπό την επίδραση των τελευταίων δονήσεων των αστικών επαναστάσεων, εξτρεμιστική και εξεγερσιακή- η δεύτερη, δήθεν ψυχρή μελετήτρια των σύγχρονων οικονομικών φαινομένων που ήταν θετική, εξελικτική και νομικίστρια. Αντίθετα, είναι οι επαναλαμβανόμενες αποκλίσεις, στη μακρά αλληλουχία που έχουμε εξηγήσει τόσες φορές, είτε ακραίες είτε μετριοπαθείς κατά την κοινότυπη αποδοχή, που, μη μπορώντας να αντιμετωπίσουν την επαναστατική ένταση του διαλεκτικού υλισμού, έχουν υποπέσει σε μια ανάλογη αστική παρέκκλιση που είναι ιδεαλιστική, ατομικιστική και "υπέρ της συνείδησης". Το μόνο που είναι, είναι άσκοπο κουτσομπολιό για άσχετες λεπτομέρειες, παθητικότητα- στην πραγματικότητα πλήρης επαναστατική ανικανότητα σε ιστορική κλίμακα.

6. Αρκεί να υπενθυμίσουμε ότι στο τέλος του πρώτου τόμου του Κεφαλαίου, όπου περιγράφεται σε υποσημείωση η απαλλοτρίωση των απαλλοτριωτών, απλώς επαναλαμβάνεται το αντίστοιχο απόσπασμα του "Μανιφέστου". Οι οικονομικές θεωρίες του δεύτερου και του τρίτου τόμου είναι απλώς εξελίξεις από τον κύριο κορμό της θεωρίας της αξίας και της υπεραξίας που εκτίθεται στον πρώτο τόμο, και χρησιμοποιούν τους ίδιους όρους, τύπους και ακόμη και σύμβολα. Και όλη η προσπάθεια του Αντόνιο Γκραζιαντέι να υπονομεύσει αυτή την ενότητα θα είναι μάταιη. Ο διαχωρισμός του αναλυτικού περιγραφικού μέρους του καπιταλισμού από το προγραμματικό μέρος είναι επίσης μια μυθοπλασία. Οι έκφυλοι αποδείχθηκαν πάντα ανίκανοι να κατανοήσουν τη δύναμη της κριτικής του μαρξισμού για τον ουτοπισμό και την δημοκρατία. Δεν είναι θέμα να ονειρεύεται κανείς κάποιον στόχο και να αισθάνεται ότι έχει κάνει το καθήκον του ονειρευόμενος αυτόν, ή ότι η ρόδινη απόχρωση του ονείρου θα εμπνεύσει άλλους να τον κάνουν πραγματικότητα, αλλά είναι θέμα να ανακαλύψει κανείς τον στόχο που πρέπει να επιτευχθεί φυσικά και να κατευθυνθεί άμεσα προς αυτόν, γνωρίζοντας ότι η ανθρώπινη τύφλωση και άγνοια δεν θα εμποδίσουν την επίτευξή του.

7. Το βέβαιο είναι ότι ο Μαρξ είχε καθιερώσει τη σύνδεση (την οποία είχαν ήδη αντιληφθεί οι καλύτεροι ουτοπιστές σοσιαλιστές) μεταξύ αυτού του μακρινού επιτεύγματος και της πραγματικής φυσικής κίνησης μιας κοινωνικής τάξης που ήδη αγωνίζεται: του σύγχρονου προλεταριάτου. Αλλά δεν αρκεί μόνο να κατανοήσουμε τη δυναμική της ταξικής επανάστασης στο σύνολό της. Αν γνωρίζει κανείς τη συνολική κατασκευή του έργου του Μαρξ, ένα έργο που δεν μπόρεσε να ολοκληρώσει, μπορεί να δει ότι δεν είχε ακόμα πει την τελευταία του λέξη για την απρόσωπη φύση και δραστηριότητα της τάξης, παρόλο που όσα σκέφτηκε και έγραψε γι’ αυτό ήταν πολύ σαφή.
     Με μια τέτοια πραγματεία μπαίνουν οι τελευταίες πινελιές σε ολόκληρο το οικονομικό και κοινωνικό οικοδόμημα, με τον μόνο τρόπο που συνάδει με τη μέθοδο που επέτρεψε εξαρχής τη δημιουργία του.

8. Δεν αρκεί για τον μαρξιστικό ντετερμινισμό να απορρίψει την ιδέα ότι η ποιότητα και η δραστηριότητα ανθρώπων εξαιρετικής αξίας, στο πεδίο της σκέψης και του πρακτικού αγώνα, είναι η κινητήρια αιτία (η κινητήρια αιτία, όπως πάντα, δεν πρέπει να συγχέεται με τον λειτουργικό παράγοντα) των ιστορικών γεγονότων και να βάλει στη θέση της την τάξη, νοούμενη ως στατιστική ομάδα ατόμων- αυτό θα ήταν απλώς η μετατόπιση των ιδανικών παραγόντων της συνείδησης και της συλλογικότητας από το άτομο στο πλήθος. Θα ήταν απλώς η ανταλλαγή μιας αριστοκρατικής φιλοσοφίας με μια δημο-λαϊκιστική: η τελευταία είναι πιο μακριά μας από την πρώτη. Πρόκειται για την αντιστροφή της θέσης της αιτίας, για τη μεταφορά της από το βασίλειο των ιδεών στο φυσικό υλικό κόσμο των γεγονότων.

9. Η μαρξιστική θέση δηλώνει: δεν είναι δυνατόν, πρώτα απ’ όλα, η συνείδηση του ιστορικού δρόμου να εμφανιστεί, εκ των προτέρων, μέσα σε έναν μόνο ανθρώπινο εγκέφαλο. Αυτό συμβαίνει για δύο λόγους: πρώτον, η συνείδηση ακολουθεί, αντί να προηγείται, της ύπαρξης, δηλαδή τις υλικές συνθήκες που περιβάλλουν το ίδιο το υποκείμενο της συνείδησης- δεύτερον, όλες οι μορφές κοινωνικής συνείδησης -με μια δεδομένη καθυστέρηση που τους επιτρέπει να προλάβουν να εδραιωθούν γενικά- αναδύονται μέσα από συνθήκες ανάλογες και παράλληλες με τις οικονομικές σχέσεις στις οποίες βρίσκονται μάζες ατόμων, σχηματίζοντας έτσι μια κοινωνική τάξη. Ιστορικά οι τελευταίες οδηγούνται στη συνέχεια στο να "ενεργούν από κοινού" πολύ πριν μπορέσουν να "σκεφτούν από κοινού". Η θεωρία αυτής της σχέσης μεταξύ των ταξικών συνθηκών, και της ταξικής δράσης και του μελλοντικού σημείου άφιξής της, δεν απαιτείται από τα πρόσωπα, με την έννοια ότι δεν απαιτείται από έναν συγκεκριμένο συγγραφέα ή ηγέτη- ούτε ζητείται από "την τάξη ως σύνολο", με την έννοια ενός φευγαλέου αθροίσματος ατόμων που υπάρχουν σε έναν ορισμένο χρόνο ή τόπο- και πολύ περισσότερο δεν μπορεί να συναχθεί από μια εξαιρετικά αστική "διαβούλευση" της τάξης.

10. Για μας η προλεταριακή δικτατορία δεν είναι μια συμβουλευτική δημοκρατία που εισάγεται στο προλεταριάτο, αλλά η οργανωμένη ιστορική δύναμη που σε μια δεδομένη στιγμή, ακολουθούμενη από ένα μέρος του προλεταριάτου (ούτε καν την πλειοψηφία) εκφράζει την υλική πίεση που γκρεμίζει τον παλιό τρόπο αστικής παραγωγής, ανοίγοντας το δρόμο για το νέο, τον κομμουνιστικό.
     Ένας άλλος σημαντικός παράγοντας, στον οποίο δίνει πάντα τη δέουσα έμφαση ο Μαρξ, είναι εκείνος των λιποτάκτων της κυρίαρχης τάξης που περνούν στο επαναστατικό στρατόπεδο, αντισταθμίζοντας τη δράση των τεράστιων μαζών προλετάριων που υπηρετούν την αστική τάξη και βρίσκονται σε υλική και πνευματική υποδούλωση, και οι οποίοι, με τη στατιστική έννοια, αποτελούν σχεδόν πάντα την πλειοψηφία.

11. Δεν υπάρχει τίποτα στη ρωσική επανάσταση που οδηγά το ρεύμα μας να αποδώσει την αρνητική της έκβαση στο ότι παραβίασε την εσωτερική ταξική δημοκρατία ή να μας κάνει να σκεφτούμε δύο φορές τη μαρξιστική και λενινιστική θεωρία της δικτατορίας- της οποίας ο τελικός κριτής και διαμορφωτής δεν θα είναι συνταγματικοί ή οργανωτικοί τύποι, αλλά μόνο οι ιστορικοί συσχετισμοί δυνάμεων.
Η πλήρης εγκατάλειψη του εδάφους της ταξικής δικτατορίας αποκαλύπτεται αντιθέτως από την πλήρη αντιστροφή της επαναστατικής μεθόδου από τον σταλινισμό. Όχι λιγότερο από όλους τους άλλους, οι πρώην κομμουνιστές, όποτε κινούνται σε δημοκρατικό έδαφος, τοποθετούνται στο πεδίο της λαϊκής και εθνικής δημοκρατίας. Στη Ρωσία, όχι λιγότερο από ό,τι έξω από αυτήν, ολόκληρη η πολιτική τους είναι μια πολιτική εγκατάλειψης των ταξικών στόχων για εθνικούς στόχους- ακόμη και αν υιοθετήσουμε τη συνήθη απλοϊκή περιγραφή αυτής της πολιτικής ως το δίκτυο κατασκοπείας του κράτους στο εξωτερικό. Όσοι επιχειρούν να πάρουν το δημοκρατικό δρόμο, ξεκινούν το δρόμο προς τον καπιταλισμό- και αυτό περιλαμβάνει και τους ευσεβείς αντισταλινικούς που φωνάζουν για την καταπιεσμένη προλεταριακή γνώμη στη Ρωσία.

12. Αμέτρητα αποσπάσματα του Μαρξ θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για να δείξουν αυτή την απρόσωπη πτυχή των ιστορικών γεγονότων, χωρίς την οποία η θεωρία της υλικότητας των τελευταίων θα ήταν απαράδεκτη.
     Γνωρίζουμε ότι ο Μαρξ ολοκλήρωσε μόνο τον πρώτο τόμο του μεγάλου έργου του " Κεφάλαιο ". Στις επιστολές και τα προλεγόμενά του ο Ένγκελς θα θυμόταν πόσο δύσκολο ήταν να βάλει σε σειρά τον δεύτερο και τον τρίτο τόμο (ο τέταρτος, μια ιστορία των αντίπαλων οικονομικών δογμάτων, ήταν ευκολότερος).
     Ο Ένγκελς δεν ήταν σίγουρος ακόμη και για τη σωστή σειρά των κεφαλαίων και των ενοτήτων των δύο βιβλίων, τα οποία αντιπροσωπεύουν μια μελέτη της συνολικής διαδικασίας του καπιταλισμού στις διάφορες μορφές του- όχι για να "περιγράψει" τον καπιταλισμό της εποχής του Μαρξ, αλλά για να δείξει ότι, ό,τι κι αν συμβεί, η γενική τάση της διαδικασίας δεν είναι προς την ισορροπία και μια "καθεστωτική κατάσταση" (όπως ένα πολυετές και σταθερό ποτάμι χωρίς ξηρασία και χωρίς πλημμύρες), αλλά προς μια σειρά από ολοένα και βαθύτερες κρίσεις και προς την επαναστατική κατάρρευση της υπό εξέταση "γενικής μορφής".

13. Στον πρόλογό του το 1859 στην Κριτική της Πολιτικής Οικονομίας, το πρώτο προσχέδιο του Κεφαλαίου, ο Μαρξ, αφού ασχολήθηκε με τις τρεις τάξεις της σύγχρονης κοινωνίας: τους γαιοκτήμονες, τους καπιταλιστές και τους προλετάριους, μας λέει ότι σκόπευε να καλύψει άλλα τρία θέματα: "Το κράτος, το διεθνές εμπόριο και η παγκόσμια αγορά". Βρίσκουμε το "Κράτος" να καλύπτεται στο κείμενο της Παρισινής Κομμούνας του 1871 και στα κλασικά κεφάλαια του Ένγκελς, και μάλιστα στο Κράτος και Επανάσταση. Το "Διεθνές εμπόριο" καλύπτεται στο βιβλίο του Λένιν Ιμπεριαλισμός. Έχουμε να κάνουμε με μια ιστορική σχολή, όχι με την "Opera Omnia" ενός συγκεκριμένου ατόμου. Το θέμα της "παγκόσμιας αγοράς" είναι σήμερα χαραγμένο με φλεγόμενα γράμματα στο βιβλίο της επικαιρότητας, το οποίο κανείς δεν ξέρει πώς να ερμηνεύσει, και το οποίο ένας ετοιμοθάνατος Στάλιν άγγιξε εν συντομία με την αδύναμη θεωρία του για τη διπλή αγορά. Και μακάρι όλοι οι διάφοροι "ερευνητές" να μην ήταν τόσο επιρρεπείς στο να σκέφτονται με όρους λαών και χωρών και με αυτές τις χρεοκοπημένες ιδεολογίες της αστικής εποχής: Ειρήνη, Ελευθερία, Ανεξαρτησία, Ιερότητα του προσώπου και Συνταγματικότητα των εκλογικών αποφάσεων!... θα έβρισκαν τη σπίθα που θα άναβε την παγκόσμια καπιταλιστική πυρκαγιά του δεύτερου μισού αυτού του αιώνα.

14. Αφού ασχολήθηκαν με τον τρόπο με τον οποίο το κοινωνικό προϊόν κατανέμεται μεταξύ των τριών κύριων τάξεων, διαμορφώνοντας τα οικονομικά τους έσοδα (με λιγότερη ακρίβεια, εισοδήματα): το ενοίκιο, το κέρδος και οι μισθοί- αφού έδειξε ότι η παράδοση του πρώτου στο κράτος δεν θα άλλαζε την καπιταλιστική τάξη, και ότι ούτε καν η παράδοση ολόκληρης της υπεραξίας στο κράτος θα ξεπερνούσε τα όρια της μορφής παραγωγής (εφόσον θα εξακολουθούσε να υπάρχει η ίδια σπατάλη της ζωντανής εργασίας, δηλαδή η υψηλή δαπάνη χρόνου και προσπάθειας, όπως και υπό την επιχειρηματική και εμπορική μορφή του συστήματος), ο Μαρξ ολοκληρώνει το αυστηρά οικονομικό μέρος, ως εξής: "Αυτό που χαρακτηρίζει τον καπιταλιστικό τρόπο παραγωγής είναι η παραγωγή υπεραξίας ως άμεσος στόχος και καθοριστικό κίνητρο της παραγωγής. Το κεφάλαιο παράγει κατά βάση κεφάλαιο, και το κάνει μόνο στο βαθμό που παράγει υπεραξία" (ο κομμουνισμός θα παράγει υπεραξία που δεν είναι κεφάλαιο).
     Αλλά η αιτία δεν βρίσκεται στην ύπαρξη του καπιταλιστή ή, πράγματι, της καπιταλιστικής τάξης, διότι αυτά δεν είναι μόνο απλά αποτελέσματα, αλλά και περιττά αποτελέσματα. "Ενώ, στη βάση της καπιταλιστικής παραγωγής, η μάζα των άμεσων παραγωγών έρχεται αντιμέτωπη με τον κοινωνικό χαρακτήρα της παραγωγής τους με τη μορφή μιας αυστηρά ρυθμιστικής εξουσίας και ενός κοινωνικού μηχανισμού της εργασιακής διαδικασίας που οργανώνεται ως πλήρης ιεραρχία (δηλαδή γραφειοκρατικά!) - η εξουσία αυτή φτάνει στους φορείς της, ωστόσο, μόνο ως προσωποποίηση των συνθηκών εργασίας σε αντίθεση με την εργασία, και όχι ως πολιτικοί ή θεοκρατικοί ηγέτες, όπως σε προηγούμενους τρόπους παραγωγής - ανάμεσα στους φορείς αυτής της εξουσίας, τους ίδιους τους καπιταλιστές, επικρατεί η πιο πλήρης αναρχία, μέσα στην οποία οι κοινωνικές σχέσεις της παραγωγής διεκδικούν μόνο ως συντριπτικός φυσικός νόμος σε σχέση με την ατομική ελεύθερη βούληση".
     Η τήρηση της τρομερής αμεταβλητότητας του αρχικού κειμένου είναι επομένως το μόνο που απαιτείται για να συνδεθούν οι επίδοξοι "ενημερωτές" με εκείνη τη σκοτεινή και πιο ολισθηρή από τις αστικές προκαταλήψεις, η οποία επιδιώκει να χρεώσει κάθε κοινωνική κατωτερότητα είτε στην "ατομική βούληση", είτε, το πολύ-πολύ, στη συλλογική "ευθύνη μιας κοινωνικής τάξης". Ενώ ήταν απολύτως σαφές από τότε, είτε ήταν ο μεμονωμένος καπιταλιστής είτε η καπιταλιστική τάξη που θα μπορούσε εδώ και εκεί να πάψει να είναι η "προσωποποίηση" του κεφαλαίου, ότι το ίδιο το κεφάλαιο θα συνέχιζε να μας αντιμετωπίζει, να μας αντιμετωπίζει, ως "κοινωνικός μηχανισμός", ως "συντριπτικός φυσικός νόμος" της παραγωγικής διαδικασίας.

15. Το τελευταίο προέρχεται από το τρομερό καταληκτικό κεφάλαιο του Κεφαλαίου, το κεφάλαιο 51 του τρίτου τόμου, το οποίο ολοκληρώνει την "περιγραφή" της σημερινής οικονομίας αλλά και "προκαλεί" σε κάθε σελίδα το φάντασμα της επανάστασης. Το κεφάλαιο 52 που ακολουθεί είναι λίγο περισσότερο από μια σελίδα, και είναι αυτό στο οποίο ένας κουρασμένος Ένγκελς γράφει κάτω από την τελευταία, ατελή γραμμή, σε παρένθεση: "Εδώ το χειρόγραφο διακόπτεται".
     Τίτλος: "Οι τάξεις". Βρισκόμαστε στο κατώφλι του rovesciamento della prassi, της αντιστροφής της πράξης, και αφού αποκλείσαμε την ατομική βούληση, προχωρούμε στην ανακάλυψη του παράγοντα της επανάστασης.
     Πρώτα απ’ όλα το κεφάλαιο λέει: έχουμε εκθέσει τους νόμους για την καπιταλιστική κοινωνία στην καθαρή της μορφή, με τις εν λόγω τρεις τάξεις, αλλά αυτό δεν υπάρχει ούτε στην Αγγλία (και δεν υπάρχει ούτε το 1953, ούτε εκεί ούτε αλλού, και ούτε θα υπάρξει ποτέ, όπως ακριβώς τα δύο υλικά σημεία προικισμένα με μάζα στα οποία ο νόμος του Νεύτωνα ανάγει το σύμπαν).
     "Αλλά το ερώτημα που πρέπει να απαντηθεί είναι το εξής: τι συνιστά μια τάξη;". "Με μια πρώτη ματιά - η ταυτότητα των εσόδων και των πηγών εσόδων". "Ωστόσο, από αυτή τη σκοπιά, οι γιατροί και οι δημόσιοι υπάλληλοι, π.χ., θα αποτελούσαν επίσης δύο τάξεις, διότι ανήκουν σε δύο διαφορετικές κοινωνικές ομάδες, ενώ τα μέλη καθεμιάς από αυτές τις ομάδες λαμβάνουν τα έσοδά τους από μία και την ίδια πηγή. Το ίδιο θα ίσχυε και για τον άπειρο κατακερματισμό των συμφερόντων και της τάξης, στον οποίο ο καταμερισμός της κοινωνικής εργασίας χωρίζει τους εργάτες καθώς και τους καπιταλιστές και τους γαιοκτήμονες - τους τελευταίους, π.χ., σε ιδιοκτήτες αμπελώνων, ιδιοκτήτες αγροκτημάτων, ιδιοκτήτες δασών, ιδιοκτήτες ορυχείων και ιδιοκτήτες αλιείας κ.λπ...)".
     Η σκέψη, και η πρόταση, διακόπτεται εδώ... Αλλά είναι αρκετό.

16. Χωρίς να απαιτήσουμε πνευματικά δικαιώματα για τη μία μόνο γραμμή, μπορούμε να ολοκληρώσουμε το κεφάλαιο που διακόπηκε από τον θάνατο του Καρλ Μαρξ (τον οποίο θα θεωρούσε αυθαίρετο μεμονωμένο περιστατικό, και ο οποίος συνήθιζε να παραθέτει τον Επίκουρο σε τέτοιες περιπτώσεις- έναν φιλόσοφο στον οποίο ο νεαρός μεταπτυχιακός φοιτητής είχε αφιερώσει τη πτηχιακή του εργασία). Όπως το διηγήθηκε ο Ένγκελς: "Κάθε γεγονός που απορρέει από την αναγκαιότητα φέρει από μόνο του τη δική του παρηγοριά". Δεν έχει νόημα να μετανιώνουμε.
     Δεν είναι ο εντοπισμός των πηγών εσόδων, όπως φαίνεται "εκ πρώτης όψεως", που καθορίζει την τάξη.
     Με ένα χτύπημα, ο συνδικαλισμός, ο λεïμπορισμός, ο εργατισμός, ο κορπορατισμός, ο μαζινισμός και ο χριστιανικός σοσιαλισμός γκρεμίζονται μια για πάντα από τα βάθρα τους- συμπεριλαμβανομένων όλων των προηγούμενων εκδοχών και εκείνων που πρόκειται να έρθουν.
     Αλλά η κατάκτησή μας προχώρησε πολύ πέρα από το να κάνουμε τους ιδεολόγους του πνεύματος και του ατόμου, της φιλελεύθερης κοινωνίας και του συνταγματικού κράτους, να αναγνωρίσουν, με μισή καρδιά, ότι τα διάφορα επαγγέλματα έχουν συλλογικά συμφέροντα που δεν μπορούν να αγνοηθούν. Περισσότερο από οτιδήποτε άλλο, η αρχική μας νίκη έγκειται στο να διαπιστώσουμε ότι, όσον αφορά το "κοινωνικό ζήτημα", ακόμη και σε μια τόσο μειωμένη μορφή, ήταν ανώφελο να βάζουμε τη μύτη μας στον αέρα και να κλείνουμε τα μάτια μας σε αυτό. Θα διείσδυε στον σύγχρονο κόσμο. Όμως είναι άλλο πράγμα να τον διαπερνάει τριχοειδώς και άλλο πράγμα να τον συνθλίβει σε κομματάκια.
     Είναι άχρηστο, στατιστικά, να ορίζουμε τάξεις με "ποιοτικό" τρόπο ανάλογα με τη χρηματική πηγή εισοδήματος. Είναι ακόμη πιο ανόητο να τις επιλέγουμε με ποσοτικό τρόπο σύμφωνα με την "πυραμίδα των εισοδημάτων". Εδώ και αιώνες τίθεται αυτό το θέμα: και μάλιστα η κρατική απογραφή στη Ρώμη έχει να κάνει με τις κλίμακες εισοδήματος. Εδώ και αιώνες απλές αριθμητικές πράξεις έχουν δείξει στους φιλοσόφους της φτώχειας ότι η μείωση της πυραμίδας σε ένα πιο επίπεδο πρίσμα, αλλά στις ίδιες βάσεις, θα δημιουργήσει απλώς μια κοινωνία φτωχών.
     Υπάρχει, ποιοτικά και ποσοτικά, διέξοδος από αυτές τις μυριάδες δυσκολίες; Ένας ανώτερος δημόσιος υπάλληλος αμείβεται με μισθό, και επομένως ανάλογα με το χρόνο, όπως ακριβώς και ένας μισθωτός εργάτης που εργάζεται, ας πούμε, σε μια κρατική αλυκή- ωστόσο το εισόδημα του πρώτου είναι υψηλότερο από το εισόδημα πολλών εμπόρων και βιομηχανικών καπιταλιστών που ζουν από το κέρδος- ο μισθός του εργάτη είναι υψηλότερος όχι μόνο από το εισόδημα πολλών μικρών αγροτών, αλλά και περισσότερο από το εισόδημα πολλών μικροϊδιοκτητών που ζουν από το ενοίκιο...
     Μια τάξη δεν ορίζεται από τις δηλώσεις εισοδήματος, αλλά από την ιστορική της θέση μέσα στον γιγαντιαίο αγώνα με τον οποίο μια νέα γενική μορφή παραγωγής προσπερνά, ανατρέπει και στη συνέχεια αντικαθιστά την παλιά.
     Είναι ανόητο να θεωρούμε ότι η κοινωνία αποτελείται απλώς από το άθροισμα των ατόμων της κατανοητό με μια αφηρημένη έννοια, αλλά δεν είναι λιγότερο ανόητο να θεωρούμε ότι η τάξη αποτελείται απλώς από άτομα κατανοητά ως οικονομικές μονάδες. Το "άτομο", η "τάξη" και η "κοινωνία" δεν είναι καθαρές, ιδεαλιστικές κατηγορίες. Εφόσον μεταβάλλονται διαρκώς μέσα στο χώρο και το χρόνο, είναι προϊόντα μιας γενικής διαδικασίας, της οποίας οι κυρίαρχοι νόμοι έχουν εκπονηθεί με την εφαρμογή των ισχυρών μεθόδων της μαρξιστικής προσέγγισης.
     Ο συγκεκριμένος κοινωνικός μηχανισμός ωθεί και διαμορφώνει τα άτομα, τις τάξεις και τις κοινωνίες χωρίς να τα "συμβουλεύεται" σε κανένα επίπεδο.
     Μια τάξη ορίζεται από το ιστορικό της καθήκον και τον δρόμο που ακολουθεί, και η δική μας τάξη, μέσω ενός επίπονου διαλεκτικού σημείου άφιξης που θα επιτευχθεί μόνο μετά από τεράστια προσπάθεια, ορίζεται από την αναθεώρηση ότι η ίδια η τάξη θα πρέπει να πάψει να υπάρχει στην πραγματικότητα με στατιστική ποσοτική και ποιοτική έννοια- ένα αίτημα που τίθεται ιδιαίτερα σε σχέση με τον εαυτό της (δεδομένου ότι έχει ελάχιστο ή καθόλου συμφέρον να υποστηρίξει την εξαφάνιση των εχθρικών της τάξεων, μια διαδικασία που βρίσκεται ήδη σε καλό δρόμο).
     Σήμερα η τάξη στο σύνολό της εμφανίζεται μπροστά μας σε μια κατάσταση συνεχούς μεταβολής: όπως είναι σήμερα για τον Στάλιν, για ένα καπιταλιστικό κράτος όπως η Ρωσία, για μια συμμορία βουλευτών και επίδοξων βουλευτών που είναι πολύ πιο αντιμαρξιστές από ό,τι ήταν ποτέ οι Τουράτι, Μπισολάτι, Λονγκέτ και Μιλεράντ.

17. Επομένως, το μόνο που απομένει είναι το κόμμα ως το υπάρχον όργανο που ορίζει την τάξη, αγωνίζεται για την τάξη, και όταν έρθει η ώρα κυβερνά για την τάξη και προετοιμάζει για μια εποχή που δεν θα υπάρχουν κυβερνήσεις και τάξεις. Υπό την προϋπόθεση, δηλαδή, ότι το κόμμα δεν ανήκει σε συγκεκριμένους ανθρώπους, δεν υποκύπτει στη λατρεία του ηγέτη, ότι επιστρέφει στην υπεράσπιση, με τυφλή πίστη αν χρειαστεί, της αναλλοίωτης θεωρίας και της άκαμπτης οργάνωσής του, και της μεθόδου που δεν ξεκινά από σεχταριστικές προκαταλήψεις, αλλά γνωρίζει ότι σε μια κοινωνία που έχει εξελιχθεί στην τυπική της μορφή (όπως το Ισραήλ στο έτος μηδέν και η Ευρώπη στο έτος 1900) πρέπει να εφαρμόσει κανείς αυστηρά την πολεμική ιαχή: όσοι δεν είναι μαζί μας είναι εναντίον μας.

1. Δεδομένης της σημερινής κατάστασης στην οποία η επαναστατική ενέργεια βρίσκεται στο χαμηλότερο σημείο όλων των εποχών, το πρακτικό καθήκον του κόμματος είναι να εξετάσει την ιστορική πορεία του αγώνα στο σύνολό της, και είναι λάθος να ορίζεται αυτό ως μια δραστηριότητα λογοτεχνικού ή διανοητικού τύπου και να αντιπαραβάλλεται με ποιος ξέρει ποια κάθοδο στη μέση της μαζικής δράσης.

2. Όσοι αναγνωρίζουν την κριτική μας πως η σημερινή πολιτική των σταλινικών είναι εντελώς αντιταξική και αντεπαναστατική, και όσοι βλέπουν τη χρεοκοπία της 3ης Διεθνούς χειρότερη από τη χρεοκοπία της 2ης Διεθνούς το 1914, πρέπει να επιλέξουν ανάμεσα σε δύο θέσεις: Είναι κάτι που μοιραστήκαμε με τον Λένιν, τους μπολσεβίκους και με την ιδρυτική πλατφόρμα της Κομιντέρν και τους νικητές του Οκτώβρη και που ίσως πρέπει να εγκαταλειφθεί; Λέμε όχι- μόνο αυτό που η Αριστερά έπρεπε να πολεμήσει από τότε πρέπει να εγκαταλειφθεί, ενώ όλα τα άλλα, που στη συνέχεια προδόθηκαν από τους Ρώσους, εξακολουθούν να ισχύουν.

3. Ο σοβαρά λανθασμένος ελιγμός μετά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, που προκλήθηκε από το επαναστατικό κίνημα στη Δύση, μπορεί να συνοψιστεί ως διάφορες προσπάθειες να επιταχυνθεί βίαια η φάση της εξέγερσης και της δικτατορίας με την εκμετάλλευση νομιμοποιητικών, δημοκρατικών και λεïμποριστικών μέσων. Αυτό το λάθος, το οποίο διαπράχθηκε κυρίως στην υποτιθέμενη καρδιά της εργατικής τάξης, στο σημείο επαφής με τους κοινωνικούς προδότες της 2ης Διεθνούς, ήταν βέβαιο ότι θα εξελισσόταν σε μια νέα μορφή πολιτικής και ταξικής συνεργασίας με τις καπιταλιστικές δυνάμεις, εθνικές και παγκόσμιες, και θα γινόταν μια νέα μορφή οπορτουνισμού και προδοσίας.

4. Επειδή θεωρήθηκε ότι το διεθνές κόμμα, σταθερά ριζωμένο σε μια θεωρία και οργάνωση, θα έπρεπε να διευρύνει την επιρροή του, η επιρροή παραχωρήθηκε σε εχθρούς και προδότες και κατέληξε όχι μόνο χωρίς την ελπίδα για πλειοψηφία, αλλά και χωρίς τον συμπαγή ιστορικό πυρήνα που χαρακτήριζε το κόμμα εκείνης της εποχής. Το δίδαγμα είναι να μην ξαναχρησιμοποιηθεί ποτέ τέτοιος ελιγμός ή μέθοδος. Δεν είναι καθόλου μικρό επίτευγμα.

5. Ήταν μάταιο να περιμένει κανείς ότι η κατάσταση το 1946, στο τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, θα ήταν το ίδιο γόνιμη όπως το 1918, λόγω της μεγαλύτερης σοβαρότητας του αντεπαναστατικού εκφυλισμού, λόγω της απουσίας ισχυρών πυρήνων να υπάρξουν έξω από τα στρατιωτικά, πολιτικά και κομματικά μπλοκ σε καιρό πολέμου και λόγω των διαφορετικών πολιτικών που υιοθετήθηκαν από τις δυνάμεις κατοχής για την αστυνόμευση των ηττημένων χωρών. Η κατάσταση το 1946 ήταν σαφώς τόσο δυσμενής όσο και μετά τις μεγάλες ήττες του Κομμουνιστικού Συνδέσμου και της Πρώτης Διεθνούς το 1849 και το 1871.

6. Εφόσον λοιπόν δεν είναι νοητή μια απότομη επιστροφή των μαζών σε μια οργανωτική δραστηριότητα κατάλληλη για μια επαναστατική επίθεση, το καλύτερο αποτέλεσμα που μπορεί να αναμένεται στο άμεσο μέλλον είναι η επαναδιατύπωση των πραγματικών προλεταριακών και κομμουνιστικών στόχων και αιτημάτων και η επαναβεβαίωση του μαθήματος σύμφωνα με το οποίο κάθε τακτικός αυτοσχεδιασμός που αλλάζει από τη μια κατάσταση στην άλλη με το πρόσχημα της εκμετάλλευσης απρόβλεπτων παραγόντων μέσα σε αυτές, δεν είναι παρά ηττοπάθεια.

7. Ο ανόητος ρεαλισμός-ακτιβισμός που προσαρμόζει τις κινήσεις του στα άμεσα γεγονότα της ημέρας, ένας πραγματικός κομματικός υπαρξισμός, πρέπει να αντικατασταθεί από την ανασυγκρότηση μιας γέφυρας που συνδέει το παρελθόν με το μέλλον, και της οποίας τις κύριες γραμμές το κόμμα ορίζει για τον εαυτό του άπαξ και δια παντός, απαγορεύοντας στα μέλη, αλλά κυρίως στους ηγέτες, την τάση να προσπαθούν να αναζητήσουν και να ανακαλύψουν "νέους δρόμους".

8. Αυτή η κακή συνήθεια, ιδιαίτερα όταν συκοφαντεί ή παραμελεί τη δογματική εργασία και την αποκατάσταση της θεωρίας, που είναι εξίσου αναγκαία σήμερα όπως ήταν και για τον Λένιν το 1914-18, προϋποθέτει ότι η δράση και ο αγώνας είναι το μόνο που έχει σημασία και καταλήγει να καταστρέφει τη μαρξιστική διαλεκτική και τον ντετερμινισμό, αντικαθιστώντας την τεράστια ιστορική έρευνα για τις σπάνιες στιγμές και τα κρίσιμα σημεία πάνω στα οποία οικοδομείται με έναν άσωτο βολονταρισμό, ο οποίος στη συνέχεια προσαρμόζεται με τον χειρότερο και πιο χοντροκομμένο τρόπο στην υπάρχουσα κατάσταση και τις άθλιες άμεσες προοπτικές της.

9. Ολόκληρη αυτή η μεθοδολογία των "έμπειρων ταξικών μας πολεμιστών" μπορεί εύκολα να αναχθεί όχι σε μια νέα, πρωτότυπη μορφή πολιτικής πρακτικής, αλλά μάλλον σε μια κακή αντιγραφή παλαιών αντιμαρξιστικών θέσεων. Ο τρόπος με τον οποίο αντιλαμβάνεται την ιστορία είναι ιδεαλιστικός, à la Croce, καθώς πιστεύει ότι το ιστορικό γεγονός δεν μπορεί να προβλεφθεί από επιστημονικούς νόμους και ότι είναι "πάντα σωστό" να επαναστατεί κανείς ενάντια σε κάθε πρόβλεψη για τη μελλοντική πορεία της ανθρώπινης κοινωνίας ή τους κανόνες που τη διέπουν.

10. Η προτεραιότητα είναι επομένως να παρουσιάσουμε ξανά, υποστηριζόμενοι από τα κλασικά κείμενα του κόμματός μας, την ολοκληρωμένη μαρξιστική θεωρία της Ιστορίας- της ιστορικής διαδικασίας- των προηγούμενων επαναστάσεων που έχουν συμβεί μέχρι σήμερα και των χαρακτηριστικών αυτής που έρχεται και που θα δει το σύγχρονο προλεταριάτο να ανατρέπει τον καπιταλισμό και να εγκαθιστά νέες κοινωνικές μορφές. Οι βασικές διεκδικήσεις και τα αιτήματα πρέπει να παρουσιαστούν και πάλι όπως πρωτοεμφανίστηκαν πριν από έναν αιώνα, στην αρχική τους ευρύτητα και μεγαλοπρέπεια, και με τέτοιο τρόπο ώστε να εκκαθαριστούν οι κοινότυπες φόρμουλες τις οποίες τα έχουν αντικαταστήσει- και όχι μόνο από εκείνους που βρίσκονται στο σταλινικό τέλμα, αλλά και από πολλούς άλλους, οι οποίοι όλοι τους περνούν για κομμουνισμό αυτά που στην πραγματικότητα είναι μικροαστικά, λαϊκά αιτήματα που είναι στραμμένα προς την επίτευξη δημαγωγικής επιτυχίας.

11. Ένα τέτοιο εγχείρημα είναι δύσκολο και απαιτεί χρόνια- από την άλλη πλευρά, ο συσχετισμός δυνάμεων στην παγκόσμια κατάσταση θα χρειαστεί δεκαετίες για να ανατραπεί. Έτσι, κάθε ανόητη και ψευδεπίγραφα επαναστατική αναζήτηση περιπέτειας πρέπει να απορρίπτεται με περιφρόνηση, καθώς είναι χαρακτηριστικό όσων δεν ξέρουν να στέκονται σταθεροί στην επαναστατική θέση και εγκαταλείπουν τη μεγάλη λεωφόρο για τα αδιέξοδα της βραχυπρόθεσμης επιτυχίας, όπως δείχνουν πολλά παραδείγματα στην ιστορία των παρεκκλίσεων.

1. Με τη γιγαντιαία ανάκαμψη μετά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, ισχυρή σε παγκόσμια κλίμακα και στην Ιταλία οδηγώντας στη δημιουργία ενός ισχυρού κόμματος το 1921, έγινε σαφές ότι το πιο πιεστικό αξίωμα ήταν η κατάληψη της πολιτικής εξουσίας και ότι το προλεταριάτο δεν μπορούσε να την πάρει με νόμιμα μέσα αλλά μόνο με τη χρήση ένοπλης δράσης- ότι η καλύτερη ευκαιρία προκύπτει από τη στρατιωτική ήττα της χώρας του- και ότι η πολιτική μορφή που θα ακολουθήσει τη νίκη είναι η δικτατορία του προλεταριάτου. Ο κοινωνικός και οικονομικός μετασχηματισμός επέρχεται αργότερα και η προηγούμενη προϋπόθεση του είναι η δικτατορία.

2. Το Κομμουνιστικό Μανιφέστο διευκρίνισε ότι τα κοινωνικά μέτρα που θα ακολουθήσουν, τα οποία θα πραγματοποιηθούν και θα ολοκληρωθούν "δεσποτικά", θα διαφέρουν -ο δρόμος προς τον πλήρη κομμουνισμό είναι πολύ μακρύς- ανάλογα με το επίπεδο ανάπτυξης των παραγωγικών δυνάμεων στη χώρα όπου το προλεταριάτο κατακτά την εξουσία και την ταχύτητα με την οποία αυτή η νίκη επεκτείνεται και σε άλλες χώρες. Υπέδειξε τα μέτρα που ήταν κατάλληλα τότε, το 1848, για τις πιο προηγμένες ευρωπαϊκές χώρες, και τόνισε ότι δεν αποτελούσαν το σύνολο του σοσιαλιστικού προγράμματος, αλλά μάλλον μια ομάδα μέτρων τα οποία χαρακτήριζε ως παροδικά, άμεσα, μεταβλητά και ουσιαστικά "αντιφατικά".

3. Στη συνέχεια (και αυτό ήταν ένα από τα στοιχεία που παραπλάνησαν ορισμένους ώστε να υποστηρίξουν μια πιο ευέλικτη θεωρία, η οποία επανεξετάζεται συνεχώς με βάση τα ιστορικά στοιχεία) πολλά από τα μέτρα που αρχικά θεωρούνταν ως ευθύνη του επαναστατικού προλεταριάτου υλοποιήθηκαν από την ίδια την αστική τάξη σε αυτή ή την άλλη χώρα, για παράδειγμα: δωρεάν δημόσια εκπαίδευση, κρατική τράπεζα κ.λπ.
     Αλλά αυτό δεν επιτρέπει σε κανέναν να πιστεύει ότι οι ακριβείς νόμοι και οι προβλέψεις σχετικά με τη μετάβαση από τον καπιταλιστικό τρόπο παραγωγής στον σοσιαλιστικό, με όλες τις οικονομικές, κοινωνικές και πολιτικές μορφές του, είχαν αλλάξει. Σήμαινε απλώς ότι η άμεση μετεπαναστατική περίοδος - η οικονομία της μετάβασης στον σοσιαλισμό, που έρχεται πριν απο το κατώτερο στάδιο του σοσιαλισμού και το τελικό, ανώτερο στάδιο του σοσιαλισμού ή του πλήρους κομμουνισμού - θα ήταν διαφορετική και ελαφρώς ομαλότερη.

4. Ο κλασικός οπορτουνισμός συνίστατο στο να κάνει τους ανθρώπους να πιστέψουν ότι όλα αυτά τα μέτρα, από το υψηλότερο έως το χαμηλότερο, θα μπορούσαν να εφαρμοστούν από το αστικό δημοκρατικό κράτος, ως απάντηση στην πίεση από το προλεταριάτο, ή ακόμη και να κατακτηθούν νομικά από αυτό. Αλλά αν αυτό συνέβαινε, αυτά τα διάφορα "μέτρα", αν ήταν συμβατά με τον καπιταλιστικό τρόπο παραγωγής, θα είχαν υιοθετηθεί προς το συμφέρον της συνέχισης του καπιταλισμού και της αναβολής της κατάρρευσής του, ενώ αν ήταν ασύμβατα, το κράτος δεν θα τα είχε υιοθετήσει ποτέ.

5. Ο σημερινός οπορτουνισμός, ακολουθώντας μια φόρμουλα λαϊκής και προοδευτικής δημοκρατίας στο πλαίσιο του κοινοβουλευτικού πολιτεύματος, έχει ένα διαφορετικό, χειρότερο ιστορικό καθήκον. Όχι μόνο εξαπατά το προλεταριάτο λέγοντας ότι ορισμένα από τα δικά του μέτρα μπορούν να ανατεθούν σε ένα διακλαδικό και πολυκομματικό κράτος (δηλαδή, όσον αφορά τους χθεσινούς σοσιαλδημοκράτες, παραιτείται από τη δικτατορία), αλλά οδηγεί ακόμη και τις οργανωμένες μάζες να αγωνιστούν για "λαϊκά και προοδευτικά" κοινωνικά μέτρα που είναι ευθέως αντίθετα με εκείνα στα οποία η προλεταριακή εξουσία είχε δεσμευτεί από το 1848 και το Μανιφέστο.

6. Τίποτα δεν καταδεικνύει καλύτερα την πλήρη ατιμία μιας τέτοιας αναδίπλωσης από έναν κατάλογο των μέτρων που θα πρέπει να καταρτιστεί στο μέλλον, όταν θα υπάρχει πραγματική προοπτική ανάληψης της εξουσίας σε μια χώρα του δυτικού καπιταλισμού, για να αντικαταστήσει (έναν αιώνα αργότερα) τον κατάλογο του Μανιφέστου, αν και τα πιο χαρακτηριστικά μέτρα του θα εξακολουθούν να περιλαμβάνονται.

7. Ακολουθεί ένας κατάλογος τέτοιων αιτημάτων:
     - Αποεπένδυση του κεφαλαίου, δηλαδή ανάθεση ενός πολύ μικρότερου μέρους της συνολικής παραγωγής σε αγαθά που είναι εργαλειακά και μη καταναλώσιμα.
     - Αύξηση του κόστους παραγωγής, ώστε να μπορέσουμε να πληρώνουμε, για όσο καιρό επιβιώνουν οι μισθοί, οι αγορές και το χρήμα, υψηλότερους μισθούς για λιγότερο χρόνο εργασίας.
     - Δραστική μείωση της εργάσιμης ημέρας, τουλάχιστον στο μισό των ωρών που εργάζονται σήμερα, με την απορρόφηση της ανεργίας και των αντικοινωνικών δραστηριοτήτων.
     - Μείωση του όγκου της παραγωγής με ένα σχέδιο για χαμηλότερη παραγωγή που θα επικεντρώνεται στους πιο αναγκαίους τομείς- αυταρχικός έλεγχος της κατανάλωσης για να αντιμετωπιστεί η προώθηση επικίνδυνων και περιττών αγαθών και η βίαιη κατάργηση δραστηριοτήτων που συμβάλουν στην ανάπτυξη αντιδραστικής ψυχολογίας.
     - Ταχεία διάλυση των επιχειρηματικών και εταιρικών ορίων με τη βίαιη μεταφορά όχι του προσωπικού αλλά των αντικειμένων εργασίας (παραγωγικές δραστηριότητες), προκειμένου να προχωρήσουμε προς το νέο σχέδιο κατανάλωσης.
     - Γρήγορη κατάργηση της πρόνοιας εμπορικού τύπου για την αντικατάστασή της από την κοινωνική πρόνοια, μέχρι ενός αρχικού ορίου, για τους μη εργαζόμενους.
     - Παύση της οικοδόμησης κατοικιών και χώρων εργασίας γύρω από πόλεις, με στόχο την επίτευξη ομοιόμορφης κατανομής του πληθυσμού στην ύπαιθρο. Μείωση της κυκλοφοριακής συμφόρησης, του όγκου και της ταχύτητας της κυκλοφορίας και απαγόρευσή της όταν είναι περιττή.
     - Αποφασιστικός αγώνας, μέσω της κατάργησης της σταδιοδρομίας και των τίτλων σπουδών, ενάντια στην επαγγελματική εξειδίκευση και τον κοινωνικό καταμερισμό της εργασίας.
     - Προφανά άμεσα μέτρα προκειμένου να τεθούν τα σχολεία, ο Τύπος, όλα τα μέσα μετάδοσης, της πληροφόρησης και το δίκτυο αναψυχής και ψυχαγωγίας, υπό την εξουσία του κομμουνιστικού κράτους.

8. Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι οι σταλινικοί και οι όμοιοί τους, και τα κόμματά τους στη Δύση, ζητούν σήμερα το ακριβώς αντίθετο- και όχι μόνο στα "θεσμικά" ή πολιτικο-νομικά αιτήματά τους, αλλά και στα "δομικά" ή οικονομικο-κοινωνικά αιτήματά τους. Αυτό επιτρέπει στις ενέργειές τους να τρέχουν παράλληλα με εκείνες του κόμματος που ηγείται το ρωσικό κράτος και εκείνων που συνδέονται με αυτό, το καθήκον του οποίου είναι να πραγματοποιηθεί το πέρασμα από τον προκαπιταλισμό στον πλήρη καπιταλισμό, με όλο το φορτίο των οικονομικών, κοινωνικών, πολιτικών και ιδεολογικών αιτημάτων του, όλα προσανατολισμένα προς το αστικό ζενίθ: και βλέποντας με τρόμο μόνο το φεουδαρχικό και μεσαιωνικό ναδίρ. Αυτοί οι διεφθαρμένοι αποστάτες της Δύσης είναι ακόμη πιο αθέμιτοι καθόσον αυτός ο κίνδυνος, που εξακολουθεί να είναι πραγματικός σε μέρη της Ασίας που βρίσκονται σε αναταραχή σήμερα, δεν υπάρχει, όπως μπορεί να δει ο καθένας, στη θριαμβεύουσα καπιταλαρχία στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, της οποίας οι προλετάριοι μαραζώνουν κάτω από την αστική, φιλελεύθερη και εθνικο-ενωτική φτέρνα της.

1. Εκτός από το να αποφεύγεται μια εκλεκτικιστική προσέγγιση της κομματικής τακτικής, η θέση της Κομμουνιστικής Αριστεράς πρέπει ακόμα να διαφοροποιείται από τη απλοποίηση εκείνων που ανάγουν τον όλο αγώνα στο δυϊσμό των δύο συμβατικών τάξεων, των μοναδικών που δρούν. Η στρατηγική του σύγχρονου προλεταριακού κινήματος αποτελείται από ακριβείς και καθιερωμένες γραμμές που εφαρμόζονται σε κάθε υποθετική μελλοντική δράση, οι οποίες σχετίζονται με τις διακριτές γεωγραφικές "περιοχές" στις οποίες χωρίζεται ο κατοικημένος κόσμος και με διακριτούς χρονικούς κύκλους.

2. Η πρώτη κλασική περιοχή στην οποία το παιχνίδι των δυνάμεων έδωσε το έναυσμα για την αμετάκλητη θεωρία της πορείας της σοσιαλιστικής επανάστασης ήταν η Αγγλία. Από το 1688 η αστική επανάσταση κατέστειλε τη φεουδαρχική εξουσία και εξάλειψε γρήγορα τις φεουδαρχικές μορφές παραγωγής, από το 1840 μπορούσε να συναχθεί η μαρξιστική αντίληψη για την αλληλεπίδραση τριών βασικών τάξεων: της αστικής γαιοκτησίας, του βιομηχανικού, εμπορικού και χρηματοπιστωτικού κεφαλαίου και του προλεταριάτου που αγωνίζεται ενάντια στις δύο πρώτες.

3. Στη Δυτική Ευρώπη (Γαλλία, Γερμανία, Ιταλία, μικρότερες χώρες) ο αστικός αγώνας κατά της φεουδαρχίας διαρκεί από το 1789 έως το 1871, κατά τη διάρκεια του οποίου προκύπτουν καταστάσεις στις οποίες το προλεταριάτο συμμαχεί με την αστική τάξη, όταν η τελευταία επιδίδεται σε ένοπλο αγώνα για την ανατροπή της φεουδαρχικής εξουσίας- πρόκειται όμως για μια συμμαχία στην οποία τα εργατικά κόμματα αρνούνται ήδη να συγχέουν την ιδεολογία τους με εκείνη των οικονομικών και πολιτικών απολογητών της αστικής κοινωνίας.

4. Το 1866 οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής βρίσκονται στην κατάσταση στην οποία θα βρεθεί η Δυτική Ευρώπη μετά το 1871, αφού έχει καταστρέψει τις ψευδοκαπιταλιστικές μορφές με τη νίκη της επί του αγροτικού και φιλοδουλοκτητικού Νότου. Από το 1871 και μετά, οι ριζοσπάστες μαρξιστές σε ολόκληρη την ευρωαμερικανική περιοχή απορρίπτουν όλες τις συμμαχίες και τους συνασπισμούς με τα αστικά κόμματα για οποιονδήποτε λόγο.

5. Η κατάσταση πριν από το 1871, όπως στο σημείο 3, διατηρήθηκε στη Ρωσία και σε άλλες χώρες της Ανατολικής Ευρώπης μέχρι το 1917, και εδώ τέθηκε η πρόκληση που ήταν ήδη γνωστή από τη Γερμανία του 1848: να προκληθούν δύο επαναστάσεις, και κατά συνέπεια να αγωνιστούν για να φέρουν σε πέρας και τα καθήκοντα της καπιταλιστικής επανάστασης. Η προϋπόθεση για να περάσουμε απευθείας στη δεύτερη, προλεταριακή επανάσταση ήταν μια πολιτική επανάσταση στη Δύση. Αυτό δεν συνέβη, αν και η ρωσική προλεταριακή τάξη κατάφερε ωστόσο να καταλάβει μόνη της την πολιτική εξουσία και να την κρατήσει για λίγα χρόνια.

6. Ενώ σήμερα μπορεί κανείς να θεωρήσει ότι στην Ανατολική Ευρώπη ο καπιταλιστικός τρόπος παραγωγής και ανταλλαγής έχει αντικαταστήσει τον φεουδαρχικό τρόπο, στην Ασία η επανάσταση κατά της φεουδαρχίας, και ακόμη και παλαιότερων καθεστώτων, βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη, η οποία διεξάγεται από ένα ενιαίο επαναστατικό μέτωπο αστικών, μικροαστικών και εργατικών τάξεων.

7. Η ανάλυση που έχει γίνει μέχρι στιγμής καταδεικνύει επαρκώς ότι αυτές οι απόπειρες διπλών επαναστάσεων είχαν διαφορετικά ιστορικά αποτελέσματα: μερική νίκη και ολική νίκη, ήττα στο εξεγερσιακό πεδίο που συνοδεύεται από νίκη στο κοινωνικοοικονομικό πεδίο και το αντίστροφο. Αυτό που διδάσκουν οι ημιεπαναστάσεις και οι αντεπαναστάσεις στο προλεταριάτο είναι θεμελιώδες. Από τα πολλά παραδείγματα, τα κλασικά είναι τα εξής: Γερμανία μετά το 1848 - διπλή εξεγερσιακή ήττα για αστούς και προλετάριους, κοινωνική νίκη της καπιταλιστικής μορφής και σταδιακή εγκαθίδρυση της αστικής εξουσίας- Ρωσία μετά το 1917 - διπλή εξεγερσιακή νίκη για αστούς και προλετάριους (Φεβρουάριος και Οκτώβριος), κοινωνική ήττα της σοσιαλιστικής μορφής, κοινωνική νίκη της καπιταλιστικής μορφής.

8. Η Ρωσία, τουλάχιστον το ευρωπαϊκό τμήμα της, διαθέτει σήμερα έναν πλήρως καπιταλιστικό μηχανισμό παραγωγής και ανταλλαγής, η κοινωνική λειτουργία του οποίου αντανακλάται πολιτικά σε ένα κόμμα και μια κυβέρνηση που έχουν πραγματοποιήσει όλες τις δυνατές στρατηγικές συμμαχίας με αστικά κόμματα και κράτη στη δυτική περιοχή. Το ρωσικό πολιτικό σύστημα είναι άμεσος εχθρός του προλεταριάτου και δεν είναι δυνατόν να διανοηθεί οποιαδήποτε συμμαχία μαζί του, με την προϋπόθεση όμως ότι η επίτευξη της νίκης της καπιταλιστικής μορφής παραγωγής είναι ένα επαναστατικό αποτέλεσμα.

9. Όσον αφορά τις ασιατικές χώρες, όπου κυριαρχεί ακόμη η εντοπισμένη αγροτική οικονομία πατριαρχικού και φεουδαλιστικού τύπου, ο αγώνας των "τεσσάρων τάξεων", που είναι και πολιτικός, αποτελεί παράγοντα για τη νίκη του διεθνούς κομμουνιστικού αγώνα, ακόμη και όταν βραχυπρόθεσμα το αποτέλεσμα είναι η εγκαθίδρυση εθνικών και αστικών δυνάμεων, τόσο μέσω της διαμόρφωσης νέων περιοχών όπου τα σοσιαλιστικά αιτήματα θα είναι σε θέση να ενεργοποιηθούν αργότερα, όσο και μέσω των πλήξεων που αυτές οι εξεγέρσεις προκαλούν στον ευρωαμερικανικό ιμπεριαλισμό.

1. Αφού συμφωνήσουμε για το πώς να αξιολογήσουμε την παγκόσμια φάση μετά τον Δεύτερο Ιμπεριαλιστικό Πόλεμο, με ξεκάθαρο ότι η εδραίωση μετά από δύο νίκες των κεντρικών ιμπεριαλιστικών καπιταλιστικών δυνάμεων δεν υπάρχει (και δεν μπορεί να υπάρξει) παράλληλα με ένα επίσης εδραιούμενο Εργατικό Κράτος που οικοδομεί τον σοσιαλισμό στην Ανατολή, η σχέση τους είναι μάλλον αυτή μεταξύ ώριμων μορφών καπιταλισμού και νεότερων μορφών, οι οποίες μπορεί να συναντηθούν μεταξύ τους τόσο στο πλαίσιο της παγκόσμιας εμπορικής οικονομίας όσο και σε ένοπλες συγκρούσεις προκειμένου να αποκτήσουν πρόσβαση στις αγορές με πολλά πιθανά σημεία ρήξης- η προσοχή θα πρέπει να μετατοπιστεί στη μετάβαση στη Δύση από τον πλήρως ανεπτυγμένο καπιταλισμό στη σοσιαλιστική κοινωνία: μια επανάσταση που δεν θα είναι της "ακάθαρτης", διπλής ποικιλίας.

2. Όπως τα στοιχεία της ρωσικής οικονομίας στην "επίσημη" εκδοχή του Στάλιν έχουν εντοπιστεί από εμάς σε εκείνα που κλασικά ορίζουν τον καπιταλισμό, διαλύοντας τις δύο θέσεις ότι είναι είτε σοσιαλιστική είτε μια "νέα" μορφή άγνωστη προηγουμένως στον μαρξισμό (η δεύτερη θέση ακόμη πιο θλιβερή από την πρώτη), έτσι και τα στοιχεία για την οικονομία στη Δύση και ειδικότερα στην Αμερική, η οποία γίνεται αποδεκτή ως η "επίσημη" πηγή της βρώμικης προπαγάνδας στον "ελεύθερο κόσμο", συμφωνούν απόλυτα με τη μαρξιστική περιγραφή του καπιταλισμού, από την οποία μπορεί να συναχθεί η αναπόφευκτη πορεία - διαψεύδοντας κάθε απολογητική περί ισορροπίας και προόδου - των εγχώριων κρίσεων παραγωγής, των πολέμων για τις αγορές, της επαναστατικής κατάρρευσης, της καταστροφής του καπιταλιστικού κράτους, της προλεταριακής δικτατορίας και της εξάλειψης των αστικών μορφών παραγωγής.

3. Μόλις εγκατασταθεί ο καπιταλιστικός τρόπος παραγωγής μπορεί να διατηρηθεί μόνο με τη συνεχή επέκταση, όχι της προίκας των πόρων και των συστημάτων του είδους που θα βελτίωναν τη ζωή των ανθρώπων μειώνοντας τους κινδύνους, τα βάσανα και την υπερεργασία, αλλά της μάζας των εμπορευμάτων που παράγονται και πωλούνται. Δεδομένου ότι ο πληθυσμός αυξάνεται με βραδύτερο ρυθμό από τη μάζα των προϊόντων, είναι απαραίτητο να μετατρέπονται οι μάζες σε μεγάλους καταναλωτές και σε νέα μέσα παραγωγής, σε έναν συνεχώς επαναλαμβανόμενο κύκλο. Αυτό είναι το βασικό χαρακτηριστικό του καπιταλισμού, αναπόσπαστο από την αυξημένη παραγωγική δύναμη των υλικών μηχανισμών που η επιστήμη και η τεχνολογία έχουν καταστήσει διαθέσιμους. Κάθε άλλο χαρακτηριστικό που αφορά τη στατιστική σύνθεση των τάξεων, και την αλληλεπίδραση, αναμφίβολα με επιρροή, των διοικητικών, νομικών, πολιτικών, οργανωτικών και ιδεολογικών υπερδομών, είναι απλώς δευτερεύον, και δεν αλλάζει τους όρους της θεμελιώδους αντίθεσής του προς τον κομμουνιστικό τρόπο παραγωγής, που μένει αναλλοίωτη και αμετάβλητη, από την εποχή του Μανιφέστου του 1848, στο προλεταριακό επαναστατικό δόγμα.

4. Στο σύνολο της παγκόσμιας οικονομίας, οι χαρακτηριστικοί δείκτες της εμφάνισης του καπιταλισμού και της καπιταλιστικής διαδικασίας, όπως καθορίζονται στη μονολιθική αποτίμηση του Μαρξ, έχουν εμφανιστεί ξανά και ξανά και μάλιστα εντείνονται: συνεχής, ανελέητη απαλλοτρίωση όλων όσοι κατέχουν αποθέματα εμπορευμάτων και μέσων παραγωγής (τεχνίτες, αγρότες, μικροί και μεσαίοι έμποροι, βιομήχανοι, αποθησαυριστές) σύμφωνα με τους νόμους που απορρέουν κυρίως από τους κύκλους του αγγλικού καπιταλισμού. Και όσον αφορά τη συσσώρευση του κεφαλαίου: μια αυξανόμενη μάζα, τόσο σε απόλυτους όσο και σε σχετικούς όρους, των μέσων παραγωγής, που συνεχώς (και άσκοπα) προστίθενται και αντικαθίστανται- συγκέντρωση σε όλο και λιγότερα "χέρια", αντί για "κεφάλια" (προ-καπιταλιστική έννοια) αυτών των κοινωνικών δυνάμεων σε γιγαντιαία εργοστασιακά συγκροτήματα και παραγωγικές επιχειρήσεις, άγνωστες πριν. Απεριόριστη επέκταση, μετά τη διαμόρφωση των εθνικών αγορών, μιας παγκόσμιας αγοράς: διάλυση των τελευταίων θύλακων άμεσης εργασίας-κατανάλωσης στον κόσμο.

5. Αυτή η σειρά επιβεβαιώσεων ενός ρυθμού πολύ ταχύτερου απ’ ό,τι περίμεναν ακόμη και οι θεωρητικοί μας, παρέχεται πρώτα απ’ όλα από τα δεδομένα της αμερικανικής οικονομίας, από τα δεδομένα της παραγωγής των Ηνωμένων Πολιτειών και τη συνεχώς αυξανόμενη εκεί εγχώρια κατανάλωση. Το ερώτημα είναι, μπορεί μια τέτοια μορφή κοινωνίας να συνεχίσει να αναπτύσσεται επ’ άπειρον, χωρίς αναταράξεις, ή θα πρέπει αντίθετα να περιμένουμε ξαφνικούς κραδασμούς, βαθιές κρίσεις και κλυδωνισμούς που θα ταρακουνήσουν το σύστημα στα θεμέλιά του; Για να μην αναφερθούμε στην αστάθεια που υπάρχει σε κάθε επίπεδο σε αυτή τη φρενήρη μεταπολεμική περίοδο, δύο μαζικοί παγκόσμιοι πόλεμοι και μια τεράστια μεσοπολεμική κρίση που επηρέασε ολόκληρο το οικονομικό σύστημα είναι αρκετή απάντηση, που καταρρακώνει την εικόνα αυτής της λεγόμενης ευημερούσας κοινωνίας, που υποτίθεται ότι βαδίζει προς την εξίσωση του βιοτικού επιπέδου και του ατομικού πλούτου, που αποτελείται από μια μεσαία τάξη χωρίς ταξικά άκρα και, επιπλέον, χωρίς συνδικαλιστικούς αγώνες ή κόμματα με αντισυνταγματικά προγράμματα. Σήμερα, ακόμη και η πιο κοινότυπη αξιολόγηση της αμερικανικής υποδομής θα παραδεχόταν ότι το παλιό μη γραφειοκρατικό, μη στρατιωτικό, ομοσπονδιακό διοικητικό κράτος, το οποίο συνήθιζαν να αντιπαραβάλλουν με τις πολεμοχαρείς ευρωπαϊκές δυνάμεις που αγωνίζονται για την ηγεμονία, είναι νεκρό και θαμμένο. Τα στοιχεία για την Αμερική σε αυτό το πλαίσιο, τόσο σε απόλυτους όσο και σε σχετικούς όρους, ξεπερνούν κατά πολύ οποιοδήποτε άλλο μέρος του κόσμου σε οποιαδήποτε στιγμή της ανθρώπινης ιστορίας.

6. Η περιγραφή μιας τέτοιας οικονομίας, ακόμη και αν προς το παρόν βασίσουμε τα συμπεράσματά μας μόνο στις εσωτερικές σχέσεις, οι οποίες θεωρούνται σταθερές μέσα στην αναγνωρισμένη αστάθεια των διεθνών ζητημάτων (η παλιά θεωρία της αποχής από τις υποθέσεις των ξένων χωρών που "δεν έχουν καμία σχέση" με την Αμερική από την άλλη πλευρά έχει απαρνηθεί!) οδηγεί άμεσα σε όλους τους μαρξιστικούς νόμους και στην ιστορική καταδίκη του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής, τον οποίο κανείς δεν μπορεί να σταματήσει στην πορεία του προς την καταστροφή και την επανάσταση. Το τεράστιο δίκτυο εργοστασίων και μονάδων της Αμερικής, το μεγαλύτερο στον κόσμο, και η εκβιομηχάνιση κάθε τομέα δραστηριότητας στο μεγαλύτερο δυνατό βαθμό αποκαλύπτουν μια κοινωνία που έχει ξεπεράσει όλες τις άλλες όσον αφορά τη δύναμη της "νεκρής εργασίας" (Μαρξ), δηλαδή του κεφαλαίου που αποκρυσταλλώνεται σε μηχανές, κτίρια και τη μάζα των πρώτων και ημιτελών υλικών, έναντι της "ζωντανής εργασίας", δηλαδή της αδιάκοπης δραστηριότητας των ανθρώπων που συμμετέχουν στην παραγωγή. Η πολυδιαφημισμένη ελευθερία σε νομικό επίπεδο δεν μπορεί να συγκαλύψει το βάρος και την πίεση αυτού του πτώματος, κυβερνήτη των ζωντανών όντων.

7. Η βελτίωση του βιοτικού επιπέδου του εργάτη, θεωρούμενη ως η μάζα προϊόντων μειωμένη σε ένα ισοδύναμο μέτρο αξίας, χρησιμεύει μόνο για να επιβεβαιώσει τους μαρξιστικούς νόμους σχετικά με την αυξημένη παραγωγικότητα της εργασίας. Οι στατιστικές γύρω από ορισμένες ημερομηνίες-κλειδιά (1848, 1914, 1929, 1932, 1952) είναι συγκλονιστικές, αλλά εξακολουθούν να συμμορφώνονται με τον προβλεπόμενο κύκλο μας. Αν μέσα σε δέκα χρόνια καυχιέται κανείς ότι οι μισθοί έχουν αυξηθεί κατά 280%, ενώ το κόστος ζωής έχει αυξηθεί κατά 180%, αυτό σημαίνει ότι ο εργάτης με τον 380 μισθό του μπορεί να αγοράσει 280, δηλαδή η βελτίωση μειώνεται στο 35%. Την ίδια περίοδο έχει παραδεχτεί ότι η παραγωγικότητα έχει αυξηθεί κατά 250%! Επομένως, ο εργαζόμενος που δίνει τρεισήμισι φορές περισσότερα λαμβάνει μόνο το ενάμισι τρίτο: η εκμετάλλευση και η υπεραξία έχουν αυξηθεί σημαντικά. Όλα αυτά έχουν καταστήσει απολύτως σαφές ότι ο νόμος της αυξανόμενης φτωχοποίησης δεν σημαίνει μείωση των ονομαστικών ή πραγματικών μισθών, αλλά μάλλον ότι έχει εκβιαστεί μεγαλύτερο ποσό υπεραξίας και έχουν απαλλοτριωθεί τα τελευταία αποθέματα ενός μεγαλύτερου αριθμού ανθρώπων.

8. Η αύξηση της παραγωγικότητας της εργασίας, η οποία κατά τη διάρκεια του κύκλου του καπιταλισμού στην Αμερική ήταν δεκάδες φορές μεγαλύτερη, σημαίνει ότι με τον ίδιο χρόνο εργασίας μπορούν να επεξεργαστούν δεκάδες φορές περισσότερα προϊόντα απ’ ό,τι πριν. Κάποτε ο καπιταλιστής συνήθιζε να προωθεί το κεφάλαιό του με την αναλογία μιας μονάδας εργασίας προς μια μονάδα πρώτων υλών- τώρα είναι μια μονάδα εργασίας προς δέκα ή είκοσι πρώτες ύλες. Αν το περιθώριο κέρδους του παρέμενε στην ίδια αναλογία με την αξία του πωλούμενου προϊόντος, το κέρδος του θα ήταν επίσης δέκα ή είκοσι φορές μεγαλύτερο. Αλλά για να συμβεί αυτό, η δέκα ή είκοσι φορές μεγαλύτερη ποσότητα προϊόντος θα πρέπει να βρει αγοραστές. Και έτσι ο καπιταλιστής αρκείται σε ένα μικρότερο "ποσοστό κέρδους" και αυξάνει την αμοιβή των εργατών, ας πούμε διπλασιάζει την πραγματική της αξία ανά κάθε δεκαπλάσια αύξηση της παραγωγικότητας: ταυτόχρονα η τιμή πώλησης μειώνεται επειδή το εμπόρευμα περιέχει δύο και όχι δέκα μονάδες εργασίας, και οι πελάτες πρέπει να βρεθούν ανάμεσα στο δικό του προσωπικό. Εδώ έχουμε το νόμο της πτώσης του ποσοστού κέρδους με την αύξηση της παραγωγικότητας της εργασίας και με τη βελτίωση της οργανικής σύνθεσης του κεφαλαίου (το σταθερό μέρος σε σχέση με το σύνολο). Τώρα όλα τα συμπεράσματα για την αδυναμία αυτού του συστήματος να σέρνεται επ’ άπειρον εξαρτώνται από την επαλήθευση του νόμου της πτώσης του ποσοστού κέρδους (τον οποίο, όπως παρουσιάσαμε στο Διάλογος με τον Στάλιν, ο Στάλιν απερίσκεπτα ή φιλοκαπιταλιστικά πέταξε).
     Απέναντι σ’ αυτές τις θέσεις, και όλο και περισσότερο στο βαθμό που γίνονται πιο πιεστικές και προφανείς, οι κομμουνιστές αντιτάσσουν τις δικές τους: ας κυριαρχήσει η ζωντανή εργασία πάνω στη νεκρή εργασία! Ας αφήσουμε την αύξηση της παραγωγικότητας να μετατραπεί όχι σε μια ισοδύναμη ποσότητα άχρηστων (ή επιβλαβών) προϊόντων, πράγμα που είναι τρελό, αλλά στη βελτίωση των συνθηκών της ζωντανής εργασίας, με τη δραστική μείωση της διάρκειας της εργάσιμης ημέρας.

9. Η Αμερική, την οποία ο Ένγκελς είχε ήδη ορίσει το 1850 ως τη χώρα στην οποία ο πληθυσμός διπλασιάζεται κάθε είκοσι χρόνια, είναι επίσης η χώρα στην οποία η παραγωγικότητα τριπλασιάζεται κάθε δέκα χρόνια, και έτσι εξαπλασιάζεται κάθε είκοσι χρόνια (ή, με το νόμο της γεωμετρικής προόδου που ονειρεύτηκε ο Στάλιν για τη Ρωσία, εννεαπλασιάζεται)- αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι ο "ευρωπαϊκός" σοσιαλισμός δεν είναι εφαρμόσιμος εκεί, αλλά μάλλον ότι είναι πολύ πιο κοντά στην κρίση υπερπαραγωγής και πιο εκτεθειμένη στην εκρηκτική πίεση του καπιταλισμού.
     Κάνοντας την πίστωση εύκολα διαθέσιμη στους προλετάριους, οι οποίοι έτσι έχουν τη δυνατότητα να αγοράζουν είδη πολυτελείας καταβάλωντας χρέος, οι προλετάριοι μετατρέπονται, από οικονομική άποψη, σε πιο τέλειους "φτωχούς", χωρίς αποταμιεύσεις στις οποίες να μπορούν να στηριχθούν: οι προλεταριακοί ισολογισμοί δεν αφορούν πλέον μόνο το να μην κατέχουν τίποτα, αλλά το να υποθηκεύουν μια μάζα μελλοντικής εργασίας προκειμένου να επιστρέψουν στο να μην χρωστούν τίποτα: στην πραγματικότητα ένα είδος μερικής δουλείας. Σε κοινωνικό επίπεδο, όλη αυτή η κατανάλωση αντιστοιχεί σε δίκτυα επιρροής, συχνά διαφθοράς και εκφυλισμού, τα οποία εξυπηρετούν τα συμφέροντα της άρχουσας τάξης, ενσταλάζοντας τις συνήθεις τάσεις και τις ιδεολογίες που της ταιριάζουν περισσότερο. Η τερατώδης διαφημιστική μηχανή εξαναγκάζει το προλεταριάτο να χρησιμοποιεί τα πλεονάζοντα κέρδη του για να αγοράζει είδη κατανάλωσης που περικλείουν συχνά επικίνδυνες ψευδαισθήσεις. Στην κορυφή του δεσποτισμού του κεφαλαίου στα εργοστάσια, η προσωπική ελευθερία της ευημερούσας Αμερικής προσθέτει έναν περαιτέρω δεσποτισμό και μια δικτατορία πάνω στην εκμεταλλευόμενη τάξη μέσω της τυποποιημένης "συσκευασμένης" κατανάλωσης- είναι μια δικτατορία που λειτουργεί δημιουργώντας παράλογες ανάγκες προκειμένου να απασχολεί τους εργάτες στον ελεύθερο χρόνο τους και να διατηρεί τους τροχούς του εμπορίου σε κίνηση.
     Το ίδιο αποτέλεσμα επιτυγχάνεται με την απονομή ενός ελάχιστου μεριδίου από τα εργοστασιακά μερίσματα που συμπληρώνουν τους ετήσιους μισθούς. Οι σχετικές στατιστικές δείχνουν ότι ακόμη και στα καλύτερα σενάρια τα πρόσθετα κέρδη δεν ανέρχονται σε περισσότερο από 5%, τα οποία πολύ γρήγορα ανακτώνται από τον αφελή "μέτοχο" που εξαπατήθηκε για να εργαστεί ακόμη περισσότερο.

10. Η θεωρία των επαναλαμβανόμενων και όλο και πιο σοβαρών κρίσεων έχει ως βάση την αύξηση της παραγωγικότητας και τη μείωση του ποσοστού κέρδους. Θα καταστεί περιττή μόνο όταν αυτοί οι χαρακτηριστικοί δείκτες της πορείας του καπιταλισμού δεν θα υπάρχουν πλέον. Το τελευταίο σίγουρα δεν μπορεί να ειπωθεί για την Αμερική, και το ίδιο ισχύει και για τις βιομηχανίες μας [ιταλ. σ.σ.], όπου για παράδειγμα στον τομέα του χάλυβα θέλουν κάθε εργάτης να παράγει όχι 80 τόνους ετησίως όπως τώρα, αλλά 200 τόνους όπως στην Αμερική. Ποιος δεν θα προτιμούσε το 4% των 200 παρά το 5% των 80;
     Η εγγενής οικονομική κρίση, δηλαδή της "αφηρημένης" Αμερικής (κατά Μαρξ) που έπρεπε να φάει ό,τι παράγει, έχει διατυπωθεί και αναπαρασταθεί γραφικά σε όλες τις αδυσώπητες καμπύλες της. Ένα μοντέλο βασισμένο σε εμπορεύματα που ταλαντεύονται γύρω από το μέσο κόστος του ψωμιού μας οδηγεί στο συμπέρασμα ότι σήμερα μια λίβρα ψωμιού που αποκτά ο εργάτης με την αμοιβή για 6 λεπτά από τον χρόνο εργασίας του θα χρειαζόταν 17 λεπτά το 1914. Ο ενεργός πληθυσμός έχει σίγουρα αυξηθεί σημαντικά ως ποσοστό του συνολικού πληθυσμού. Πώς λοιπόν οι Αμερικανοί πολίτες θα καταβροχθίσουν τριπλάσια ποσότητα ψωμιού από αυτή που έτρωγαν το 1914, ίσως και δεκαπλάσια από αυτή που έτρωγαν το 1848; Για να μην σκάσουν τους συμβουλεύουμε να μείνουν στα κρουασάν! Κάποια στιγμή αφενός δεν θα πωλείται ούτε μια λίβρα ψωμί παραπάνω, αφετέρου ο εργάτης θα απολύεται και δεν θα μπορεί να αγοράσει ψωμί σε καμία περίπτωση. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η μαύρη Παρασκευή θα εξακολουθήσει να έρχεται, και θα γίνεται όλο και πιο μαύρη.

11. Μια λύση είναι να γεμίσουμε με ψωμί τους λαούς που μέχρι τώρα έτρωγαν κεχρί, ρύζι και μπανάνες (μήπως οι Μάου-Μάου έκαναν λάθος;). Και για να το κάνεις αυτό ξεκινάς βομβαρδίζοντας όποιον σε εμποδίζει να ξεφορτώσεις το φορτίο σου, και μετά βομβαρδίζεις τους πωλητές κεχρί, ρυζιού και μπανάνας. Αυτός είναι ο ιμπεριαλισμός. Αν η μαρξιστική θεωρία των κρίσεων και των καταστροφών φαίνεται να ταιριάζει σαν γάντι, το ίδιο ισχύει και για τις θεωρίες της σχετικά με τον ιμπεριαλισμό και τον πόλεμο- και τα δεδομένα του 1915 στα οποία βασίστηκε ο Ιμπεριαλισμός του Λένιν παρέχονται σήμερα από αμερικανικές στατιστικές που είναι δέκα φορές πιο σφοδρές.
     Μεταξύ άλλων, οι στατιστικές αυτές κάνουν μια σύγκριση μεταξύ του βιοτικού επιπέδου στην Αμερική και στις άλλες χώρες που την ακολουθούν- πρώτα οι σύμμαχοι και μετά οι εχθροί. Αν μια λίβρα αλεύρι αξίζει 4 από αυτά τα έξι λεπτά του χρόνου του ψωμιού στην Αμερική, αξίζει 27 στη Ρωσία, λένε οι αμερικανικές στατιστικές. Ακόμα κι αν ο αριθμός για τη Ρωσία είναι στην πραγματικότητα μικρότερος, το σίγουρο είναι ότι στην ανατολική ζώνη οι νόμοι της αυξανόμενης παραγωγικότητας, για τη σύνθεση του κεφαλαίου και το φθίνον ποσοστό, έχουν ακόμα πολύ δρόμο μπροστά τους, προς μεγάλη απογοήτευση όσων έχουν παρερμηνεύσει τις συνθήκες και τις χρονικές κλίμακες της επανάστασης.
     Έχοντας τοποθετήσει το πρώτο πυροβόλο και έχοντας εκτοξεύσει το πρώτο V2, ίσως από το φεγγάρι, το σίγουρο είναι ότι πρέπει να χτυπήσεις κατευθείαν στην καρδιά του αμερικανικού συστήματος για να βάλεις ένα πραγματικό φρένο στην τρελή επέκταση της κατανάλωσης και της παραγωγής, δείχνοντας ότι είναι μεν αλήθεια ότι "ο άνθρωπος δεν ζει μόνο από το ψωμί", αλλά ότι αν ο εν λόγω άνθρωπος μπορεί να παράγει το καθημερινό του ψωμί σε έξι λεπτά, τότε αν δουλεύει πάνω από δύο ώρες δεν είναι άνθρωπος αλλά εντελώς ηλίθιος!

12. Το ερώτημα γιατί δεν υπάρχει κομμουνιστικό κόμμα με ασυμβίβαστα επαναστατικό πρόγραμμα στην Αμερική, παρόλο που ένα τέτοιο πρόγραμμα είναι εξαιρετικά σχετικό και οι συνθήκες έχουν ωριμάσει σε βαθμό που η ολική κατάρρευση φαίνεται πιθανή, είναι ένα μείζον ιστορικό πρόβλημα που έχει παγκόσμιες επιπτώσεις. Το τρίτο οπορτουνιστικό κύμα που δίχασε το μαρξιστικό κίνημα την περίοδο αμέσως μετά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο είχε τρεις πτυχές: αναγωγή της μορφής παραγωγής που αναπτύσσεται στη Ρωσία στον καπιταλισμό, εγκατάλειψη των κομμουνιστικών αιτημάτων από το ρωσικό πολιτικό κράτος, πολιτική στρατιωτικών συμμαχιών από το τελευταίο και πολιτικών συμμαχιών από τα παράλληλα κόμματα στη Δύση για την επιδίωξη αστικών και δημοκρατικών αιτημάτων.
     Η απότομη μετάβαση από την εξύμνηση του αμερικανικού καπιταλιστικού καθεστώτος ως φίλου και σωτήρα του παγκόσμιου προλεταριάτου στην καταγγελία του ως εχθρού της εργατικής τάξης, σαν να είχε γίνει τέτοιος μόλις το 1946, ήταν βέβαιο ότι θα σαμποτάριζε περαιτέρω την επαναστατική προετοιμασία του προλεταριάτου στην Αμερική και θα έβαζε εμπόδια στην ανάπτυξη ενός γνήσιου ταξικού κόμματος εκεί. Θα μπορέσουμε να ξεφύγουμε από αυτή την κατάσταση μόνο με τη λήψη όλων των ακόλουθων μέτρων: αποδεικνύοντας ότι στη Ρωσία δεν οικοδομείται ο σοσιαλισμός, ότι αν το ρωσικό κράτος πάει σε πόλεμο δεν θα είναι για το σοσιαλισμό αλλά λόγω ιμπεριαλιστικών ανταγωνισμών και κυρίως ότι στη δημοκρατική Δύση οι λαϊκοί ή προοδευτικοί στόχοι όχι μόνο δεν ενδιαφέρουν την εργατική τάξη αλλά στην πραγματικότητα χρησιμεύουν για να κρατήσουν το σάπιο καπιταλιστικό σύστημα στα πόδια του.

13. Σε αυτό το χρονοβόρο έργο της ανασυγκρότησης, το οποίο πρέπει να συμβαδίζει με την εξελισσόμενη κρίση της δυτικής και αμερικανικής μορφής παραγωγής, για την οποία έχουν εκπληρωθεί όλες οι καθοριστικές αντικειμενικές προϋποθέσεις και η οποία, ανεξάρτητα από τις αλλαγές πολιτικής που θα γίνουν σε εγχώριο ή παγκόσμιο επίπεδο, δεν μπορεί παρά να αναβληθεί για μερικές δεκαετίες, δεν πρέπει να υποκύψουμε στην οφθαλμαπάτη ότι νέες συσκευές ή ευθυγραμμίσεις που επινοούνται από τους λεγόμενους μελετητές της ιστορίας θα μπορούσαν να δώσουν μια καλύτερη εξήγηση από εκείνη του αρχικού μαρξιστικού οικοδομήματος, το οποίο, αν κατανοηθεί και τηρηθεί σωστά, θα φανεί ότι έχει ήδη επιβεβαιωθεί από τα ιστορικά γεγονότα. Οι συνθήκες που διαμορφώνουν την ιδεολογία, τη συνείδηση και τη βούληση δεν είναι ένα διαφορετικό πρόβλημα ή ένα πρόβλημα που ρυθμίζεται από διαφορετικές επιρροές από εκείνες κάτω από τις οποίες διαμορφώνονται τα γεγονότα, τα συμφέροντα και οι δυνάμεις.
     Το κομμουνιστικό κόμμα αγωνίζεται για τη μελλοντική κατάσταση στην οποία λιγότερος χρόνος εργασίας θα δαπανάται για την παραγωγή των βασικών αγαθών της ζωής και εργάζεται προς αυτό το μελλοντικό αποτέλεσμα χρησιμοποιώντας όλες τις πραγματικές εξελίξεις ως μοχλό. Αυτή η κατάκτηση που φαίνεται μάλλον ευτελής όταν εκφράζεται σε ώρες, αναγόμενη σε έναν απλώς υλικό υπολογισμό, αντιπροσωπεύει μια γιγαντιαία νίκη, τη μεγαλύτερη δυνατή, σε σύγκριση με την αναγκαιότητα να δουλεύουν όλοι σαν σκλάβοι. Από την άλλη πλευρά, με τον καπιταλισμό και τις τάξεις κατασταλμένες, το ανθρώπινο είδος θα εξακολουθεί να υπόκειται στις ανάγκες που υπαγορεύονται από τις φυσικές δυνάμεις, και η "ελευθερία", ως φιλοσοφικό απόλυτο, θα εξακολουθεί να παραμένει μια τρελή αυταπάτη.
     Στη στροβιλώδη δίνη του σημερινού κόσμου, όποιος αντί να αναζητήσει το καθοδηγητικό νήμα αυτής της απρόσωπης άποψης για τις μελλοντικές συνθήκες, επεξεργασμένης επί γενεές, προτιμά να βρει νέες θεραπείες μέσα στο μίζερο κεφάλι του και να υπαγορεύσει νέες φόρμουλες, πρέπει να θεωρείται χειρότερος από τους πιο καταραμένους κομφορμιστές και υπηρέτες του καπιταλιστικού συστήματος και από εκείνους που κηρύττουν την αιωνιότητά του.