Το 2009, εκμεταλλευόμενος τις οικονομικές δυσκολίες της Ελλάδας, προκειμένου να αποπληρώσει τα χρέη της και να αποφύγει την χρεοκοπία, παραχωρήθηκε από την κυβέρνηση στον κινεζικό κρατικό όμιλο Cosco η διαχείριση δύο από τους τρεις τερματικούς σταθμούς του λιμανιού του Πειραιά (Αθήνα) για 35 χρόνια. Ο Οργανισμός Λιμένος Πειραιώς (ΟΛΠ), ο οποίος είναι υπό δημόσιο έλεγχο, συνέχισε να διασφαλίζει τη λειτουργία και τη διαχείριση του Τερματικού Σταθμού Ι.

Το 2016, επί κυβέρνησης Σύριζα, η Cosco αγόρασε το 51% του συνόλου του Οργανισμού Λιμένος Πειραιώς (ΟΛΠ), έναντι 280 εκατ. ευρώ, αποκτώντας έτσι τον έλεγχο του λιμανιού. Το 2021, επί κυβέρνησης της Νέας Δημοκρατίας, απέκτησε ακόμα 16% από τον ΟΛΠ.

Η κινεζική κυβέρνηση εξασφάλισε έτσι τον έλεγχο του λιμανιού μέχρι το 2052. Το Πεκίνο σκοπεύει να επεκταθεί περαιτέρω και σκοπεύει να κατασκευάσει έναν τέταρτο τερματικό σταθμό εμπορευματοκιβωτίων, μολονότι οι τοπικές αρχές δείχνουν κάποια δυσαρέσκεια με αυτά τα όλο και πιο παρεμβατικά έργα, όπως αυτό για την κατασκευή τεσσάρων πολυτελών ξενοδοχείων εντός της περιοχής του λιμανιού.

Η άφιξη του κινεζικού κεφαλαίου οδήγησε σε μια αξιοσημείωτη ανάπτυξη του λιμανιού: το 2009 διακινούσε λιγότερα από 700.000 εμπορευματοκιβώτια 20 ποδιών (TEU). Το 2014 διαχειρίστηκε 3,6 εκατομμύρια, το 2019 4,9 εκατομμύρια και το 2020 5,4 εκατομμύρια.

Όταν ο Κινέζος πρόεδρος Xi Jinping επισκέφθηκε την Αθήνα το 2019, γιόρτασαν μαζί με τον αρχηγό της ελληνικής κυβέρνησης Μητσοτάκη τη συνεργασία των δύο κρατών και δήλωσαν ότι το έργο θα οδηγήσει στη δημιουργία χιλιάδων θέσεων εργασίας. Στην πραγματικότητα, η Cosco απασχολεί ήδη 2.500 εργαζομένους, αλλά σχεδιάζει να προσλαμβάνει, άμεσα και με υπεργολαβία, άλλους 3.000 εργαζόμενους κάθε χρόνο, για να φτάσει συνολικά περίπου τους 10.000 εργαζόμενους.

Ωστόσο, πέρα από τους επίσημες εορτασμούς, η σκληρή πραγματικότητα είναι ότι τα νέα αφεντικά επένδυσαν κεφάλαια για να αυξήσουν τη δραστηριότητα του λιμανιού, αλλά όχι για την ασφάλεια των εργαζομένων, στοχεύοντας αντί αυτού να εντατικοποιήσουν την εκμετάλλευσή τους. Οι εργαζόμενοι συχνά υφίστανται τον εκβιασμό της επισφαλούς εργασίας ή των υπεργολαβιών για να αναγκαστούν να αποδεχτούν εξαιρετικά σκληρές συνθήκες εργασίας.

Ένας προαναγγελθείς θάνατος

Στις 25 Οκτωβρίου, στην προβλήτα ΙΙ, ένας 46χρονος λιμενεργάτης κόπηκε στα δύο από την κίνηση ενός γερανού γέφυρας. Σύμφωνα με το Σωματείο Εργαζομένων Διακίνησης Εμπορευματοκιβωτίων (ΕΝΕΔΕΠ), το ατύχημα κατέδειξε τραγικά τις ελλείψεις στα μέτρα ασφαλείας και αμέσως προκηρύχθηκε απεργία.

Την επόμενη μέρα οι εργαζόμενοι, αφού πραγματοποίησαν γενική συνέλευση, κήρυξαν νέα 24ωρη απεργία, απαιτώντας συνάντηση με τα αφεντικά της China Ocean Shipping Company. Όμως, φτάνοντας στα γραφεία της COSCO, βρήκαν τις πόρτες κλειστές. Ο φράχτης δεν τους εμπόδισε. Φωνάζοντας «φτάνει με το αίμα των εργατών που χύθηκε για τα κέρδη των εφοπλιστών», «χάσαμε συνάδελφο όχι ζώο», γκρεμίστηκε μια πύλη και οι λιμενεργάτες, όλο και πιο αποφασισμένοι, συγκεντρώθηκαν στην αυλή μπροστά από το κτίριο μέχρι να γίνουν δεκτοί από εκπροσώπους της εταιρείας. Η συνάντηση, ωστόσο, δεν οδήγησε σε κανένα άλλο αποτέλεσμα πέρα από το να αποτυπωθούν στα χαρτιά τα απλά και κάτι περισσότερο από θεμιτά αιτήματα των εργαζομένων:
     - αύξηση του προσωπικού: ομάδες των έξι λιμενεργατών αντί των τεσσάρων που υπάρχουν σήμερα.
     - να μπει τέλος στις 12ωρες βάρδιες και στις διπλές βάρδιες, π.χ. δύο πλήρεις βάρδιες με μόνο οκτώ ώρες ανάπαυσης σε μια μέρα.
     - τη μετατροπή όλων των συμβάσεων ορισμένου χρόνου σε συμβάσεις αορίστου χρόνου.
     - τη δημιουργία ενός φορέα παρακολούθησης της υγείας και της ασφάλειας των εργαζομένων που θα περιλαμβάνει τους ίδιους τους εργαζόμενους.

Μετά τη συνάντηση, επαναβεβαιώνοντας την απόλυτη επιτυχία της απεργίας και την απόφαση να συνεχίσουν τον αγώνα μέχρι να εκπληρωθούν πλήρως τα αιτήματά τους, ο πρόεδρος του σωματείου πρόσθεσε: «Είναι καθήκον μας να συνεχίσουμε τον αγώνα. Προειδοποιούμε την εργοδοσία και την κυβέρνηση ότι αν στείλουν δυνάμεις καταστολής και αγγίξουν έστω και έναν απεργό εργαζόμενο, θα δουν τα κοντέινερ να επιπλέουν στον Κόλπο της Θεσσαλονίκης».

Να σημειώσουμε ότι η ελληνική κυβέρνηση μόλις πριν από λίγες εβδομάδες ψήφισε έναν νέο νόμο κατά των συνδικάτων και του δικαιώματος στην απεργία («Περνάει και στην Ελλάδα, με την αδυναμία των συνδικάτων, μια νέα σοβαρή επίθεση στην εργατική τάξη»).

Ένας αγώνας για όλους τους εργαζόμενους

Την Πέμπτη, την τέταρτη μέρα της απεργίας, πραγματοποιήθηκε μεγάλη μηχανοκίνητη πορεία των απεργών που διέσχισε όλο τον Πειραιά και έφτασε στην πλατεία Κοραή όπου ήδη περίμεναν εκατοντάδες εργαζόμενοι, ανάμεσά τους και εργαζόμενοι άλλων κατηγοριών. Και πάλι μίλησε ο πρόεδρος του σωματείου ΕΝΕΔΕΠ, ο οποίος είπε ότι ο θάνατος του συντρόφου τους ήταν απόλυτα προβλέψιμος δεδομένης της παντελούς έλλειψης ακόμα των πιο στοιχειωδών μέτρων ασφαλείας στο λιμάνι. Κατήγγειλε πως τα αφεντικά, οι πλοιοκτήτες, οι επιχειρηματίες και οι πολιτικές αρχές, που πολεμούν και ανταγωνίζονται μεταξύ τους όσον αφορά το μοίρασμα κερδών, μπροστά σε αυτή τη δολοφονία ενώθηκαν για να καλύψουν τις ευθύνες της COSCO, υπερασπιζόμενοι το κοινό τους συμφέρον που είναι η εκμετάλλευση των εργαζομένων.

Το Σάββατο η Ένωση έστειλε μήνυμα στα πληρώματα των πλοίων που ήταν αγκυροβολημένα στο λιμάνι και περίμεναν να ξεφορτώσουν: «Σε εσάς απευθύνονται οι απεργοί λιμενεργάτες. Πριν από έξι μέρες σκοτώθηκε ένας συνάδελφος μας σε εργατικό δυστύχημα. Αυτό συνέβη λόγω της έλλειψης μέτρων ασφαλείας. Απεργούμε για το δικαίωμά μας στην εργασία, για μέτρα ασφαλείας και για την υπογραφή συλλογικής σύμβασης. Η αλληλεγγύη σας είναι ο σημαντικότερος σύμμαχός στον αγώνα μας. Ο δικός μας αγώνας αφορά όλους τους εργαζόμενους».

Το σωματείο, μετά από συναντήσεις με την εταιρεία και τους εκπροσώπους της κυβέρνησης, αποφάσισε να επιστρέψει στη δουλειά τη Δευτέρα 1 Νοεμβρίου, αλλά συνέχισε τις κινητοποιήσεις του και κήρυξε 48ωρη απεργία για την Παρασκευή 5 Νοεμβρίου και το Σάββατο 6 Νοεμβρίου.

Η COSCO αναγκάζεται να συμβιβαστεί

Το απόγευμα της Πέμπτης, η Cosco, αντιμέτωπη με την ενότητα και την αποφασιστικότητα των εργαζομένων, άλλαξε στάση και κατέληξε σε συμφωνία: σε επιστολή της προς το σωματείο δήλωσε πρόθυμη να δεχτεί την αύξηση των εργαζομένων από 4 σε 5 στις ομάδες φορτοεκφόρτωσης, την κατάργηση των διπλών βαρδιών, τη σύσταση κοινής επιτροπής για την υγεία και την ασφάλεια με τη συμμετοχή τεχνικών και γιατρών, εκπροσώπων των εργαζομένων και ενός ευρωπαϊκού φορέα πιστοποίησης. Η αποδοχή από την Cosco ενός σημαντικού μέρους των αιτημάτων του συνδικάτου, μετά την αρχική άρνησής της, έδωσε τη δυνατότητα στους ηγέτες των συνδικάτων να δηλώσουν ότι νίκησαν. Η 48ωρη απεργία που είχε ήδη προκηρυχθεί ματαιώθηκε. Η κινητοποίηση συνεχίζεται για να εξαναγκαστεί η Cosco να υπογράψει την εθνική σύμβαση εργασίας και να μετατρέψει τις προσωρινές συμβάσεις σε συμβάσεις πλήρους απασχόλησης.

Παρουσιάζει ενδιαφέρον το γεγονός ότι αυτοί οι εργαζόμενοι – οι οποίοι ανήκουν σε ένα κλαδικό συνδικάτο και όχι σε ένα επιχειρηματικό συνδικάτο και που, επομένως, είναι ένα σωματείο πιο επιρρεπές στο να εκφράζει συντεχνιακές θέσεις–, διεξήγαγαν, αντιθέτως τον αγώνα με υποδειγματικό τρόπο σε ταξικό επίπεδο, χωρίς να ενδώσουν σε εθνικιστικούς ή ρατσιστικούς πειρασμούς, όπως έκανε κάποιο αυτοαποκαλούμενο ακροαριστερό κόμμα που είχε ζητήσει την «εκδίωξη των Κινέζων» και την εθνικοποίηση του λιμανιού!

Ο επικεφαλής του σωματείου ΕΝΕΔΕΠ επανέλαβε στην ομιλία του ενώπιον εκατοντάδων απεργών εργαζομένων ότι όλα τα αφεντικά έχουν την ίδια στάση απέναντι στους εργαζόμενους και ότι είναι όλα ενωμένα για να υπερασπιστούν τα κέρδη τους. Το ίδιο πρέπει να κάνουν και οι εργαζόμενοι, επιδιώκοντας πάντα τη μέγιστη ενότητα στους αγώνες τους για την προάσπιση των συνθηκών διαβίωσης και εργασίας τους, αντιτιθέμενοι στη συμφιλιωτική πολιτική της ηγεσίας των συνδικάτων τους απέναντι στο Κράτος και τα αφεντικά.

Αυτή η απεργία είχε εν μέρει θετική έκβαση όχι μόνο λόγω της αποφασιστικότητας των εργαζομένων, που εξαγριώθηκαν από τις ιδιαίτερα σκληρές συνθήκες, αλλά και επειδή εργάζονται σε έναν στρατηγικό τομέα για τη λειτουργία του μηχανισμού του καπιταλισμού και τα αφεντικά έκριναν ότι ήταν λιγότερο δαπανηρό να ενδώσουν σε μέρος των απαιτήσεών τους αντί να ρισκάρουν να κλείσουν τα λιμάνια την περίοδο των Χριστουγέννων.

Οι εργαζόμενοι δεν αγωνίζονται πάντα κάτω από αυτές τις συνθήκες και συχνά δεν δέχονται την αλληλεγγύη των εργαζομένων από άλλες επιχειρήσεις ή από άλλες κατηγορίες, κάτι που είναι απαραίτητο για την επιτυχή έκβαση του αγώνα. Αυτός ο συντονισμός, αυτή η αναζήτηση ενότητας στον αγώνα είναι καθήκον των τριτοβάθμιων συνδικαλιστικών οργάνων. Γι’ αυτό είναι τόσο σημαντικό, να μπορούν οι εργαζόμενοι να διαθέτουν συνδικαλιστικές οργανώσεις που είναι αφοσιωμένες στην υπεράσπιση των ταξικών τους συμφερόντων.

Ακόμη και οι λιμενεργάτες, παρά τον κρίσιμο ρόλο τους στο καπιταλιστικό σύστημα παραγωγής, ανταγωνίζονται ολοένα και περισσότερο τους εργαζόμενους σε άλλα λιμάνια, τόσο εντός της ίδιας τους της χώρας όσο και από γειτονικές χώρες. Γι’ αυτόν τον λόγο, ακόμη και για αυτήν την κατηγορία, είναι επείγον και απαραίτητο η δημιουργία ενός διεθνούς συνδικαλιστικού δικτύου, για να ενώσει τους εργαζόμενους διαφορετικών λιμανιών και χωρών και να αποτραπεί η διαίρεσή τους από τον καπιταλιστικό ανταγωνισμό προς αποκλειστικό όφελος των κερδών των εταιρειών.

Για αυτόν τον λόγο, ούτε οι λιμενεργάτες πρέπει να πέσουν στην παγίδα του οπορτουνισμού, που τους εγκλωβίζει σε μια εθνική αντίληψη των προβλημάτων τους, παραπλανώντας τους ότι μπορούν να βρουν προστασία από την εκμετάλλευση κάτω από την ομπρέλα του αστικού κράτους, ζητώντας την υπεράσπιση των «εθνικών λιμανιών», ενδεχομένως μέσω της εθνικοποίησης τους. Αυτός είναι ένας δρόμος που οδηγεί στην αποτυχία, ένας οικονομικός εθνικισμός που ανοίγει τον δρόμο για τον πολιτικό εθνικισμό, ο οποίος πηγαίνει στην αντίθετη κατεύθυνση από εκείνη της διεθνούς ενότητας της εργατικής τάξης.

Ένας τέταρτος μόλος

Μετά την απεργία, ωστόσο, η Cosco προχώρησε αμέσως στην επίθεση προσπαθώντας να διαδίδοντας φήμες για κρίση του λιμανιού: «Οι αριθμοί του Οκτωβρίου είναι ενδεικτικοί –γράφει η ιστοσελίδα Capital.gr– σύμφωνα με την Cosco, τα τερματικά ΙΙ και ΙΙΙ εξυπηρέτησαν συνολικά μόνο 364,4 χιλ. κοντέινερ, έναντι των 407,2 χιλ. κοντέινερ τον περασμένο Οκτώβριο, μείωση κατά 10,5%». Αλλά αυτή η πτώση οφείλεται στην εξαήμερη απεργία! «Όταν γίνονται 11.000-12.000 κινήσεις σε καθημερινή βάση, ακόμα και μία ημέρα ακινησίας δημιουργεί σοβαρά προβλήματα», υπογραμμίζει.

Τα παράπονα της Cosco έχουν συγκεκριμένη στόχευση: η εταιρεία σκοπεύει να επαναλάβει το αίτημά της για την κατασκευή ενός τέταρτου τερματικού σταθμού, αδιαφορώντας για τις διαμαρτυρίες του πληθυσμού της περιοχής που ήδη υποφέρει από τα σοβαρά προβλήματα που δημιουργούν η ρύπανση, ο θόρυβος, η κίνηση κλπ. Αυτό που έχει σημασία για τα αφεντικά είναι ότι ο νέος τερματικός σταθμός θα αυξήσει τη χωρητικότητα του Πειραιά σε πάνω από 11 εκατομμύρια κοντέινερ ετησίως, με τα σχετικά κέρδη!